1. Trừ phi hay trừ khi mới đúng?
Ngày nay chúng ta sẽ thấy đa số người viết sẽ dùng từ “trừ khi”, còn “trừ phi” dùng hạn chế hơn. Thậm chí nhiều bạn trẻ cho biết là không biết đến từ “trừ phi”. Tuy nhiên, “trừ phi” mới là từ gốc, từ đúng nhất, được ghi nhận trong nhiều từ điển, còn “trừ khi” thì chỉ xuất hiện trong một vài từ điển mà thôi.
Cụ thể hơn, tìm hiểu của Nghệ ngữ cho thấy, “trừ phi” được ghi nhận trong các từ điển sau:
-
Từ điển – Lê Văn Đức ghi nhận “trừ phi” là: Trừ ra, cần lắm mới. Ví dụ: Tôi ít vắng nhà, trừ phi có việc cần.
-
Từ điển mở – Hồ Ngọc Đức ghi nhận “trừ phi” là “từ biểu thị điều sắp nêu ra là một giả thiết mà chỉ trong trường hợp đó điều được nói đến mới không còn là đúng nữa”. Ví dụ: Tuần sau sẽ lên đường, trừ phi trời mưa bão. Trừ phi có thiên tai, năm nay chắc chắn được mùa.
-
Đại Từ điển Tiếng Việt ghi “trừ phi” là “từ dùng để chỉ những trường hợp ngoại lệ so với những trường hợp phổ biến được nói đến”. Ví dụ: Ai cũng khen hay, trừ phi những người ganh ghét
-
Từ điển – Việt Tân ghi “trừ phi” là “không kể trường hợp đặc biệt”. Ví dụ: Thường không uống rượu, trừ phi có khách.
-
Từ điển Viện ngôn ngữ học ghi “trừ phi” là “từ biểu thị điều sắp nêu ra là một giả thiết mà chỉ trong trường hợp đó điều được nói đến mới không còn là đúng nữa”. Ví dụ: Tôi sẽ đến, trừ phi trời mưa
Ngoài ra, các từ điển trên đều không ghi nhận từ “trừ khi”. Chỉ có Từ điển – Nguyễn Lân ghi nhận “trừ khi” là “nếu không kể thì giờ nào đó”. Ví dụ: Trừ khi tôi ốm, tôi ngày nào cũng ra thư viện.
Từ những thông tin trên có thể khẳng định, “trừ phi” mới là từ đúng, từ gốc. Còn “trừ khi” chỉ xuất hiện sau này và dần được chấp nhận. Đây là trường hợp lưỡng khả như cập bến hay cặp bến, thắc thỏm hay thấp thỏm… mà chúng tôi từng đề cập.
2. Ví dụ dùng trừ khi, trừ phi trên báo chí
Ngày này, trên báo chí chúng ta sẽ thấy “trừ khi” được dùng phổ biến hơn “trừ phi”. Ví dụ cụ thể sau để bạn đọc tham khảo:
Trừ phi:
-
Mitsubishi khẳng định xe điện có tác động môi trường tồi tệ hơn xe xăng, trừ phi năng lượng sạch được phổ biến rộng rãi hơn.
-
Nếu ông Kim thực sự bệnh, chúng ta cũng sẽ không biết được trừ phi Triều Tiên muốn chúng ta biết
-
Đàm phán với Mỹ được nối lại, trừ phi Washington từ bỏ “chính sách thù địch”.
-
Thủ tướng Anh sẽ không từ chức, trừ phi bị Nữ hoàng phế truất
Trừ khi:
-
Ông Trump đặt ra hạn chót ngày 1-2 từ Mexico và Canada, trừ khi hai nước này có hành động.
-
Thủ môn Thibaut Courtois không lên tuyển Bỉ, trừ khi HLV Domenico Tedesco bị sa thải.
-
BYD khó lòng trở thành hãng xe điện hàng đầu trừ khi có những quyết sách thức thời
-
Nhiều cơ thủ nổi tiếng tuyên bố không tham dự các giải đấu trừ khi lệnh cấm Việt Nam được gỡ bỏ.
-
Trừ khi đi công tác dài ngày, còn bình thường tôi vẫn sắp xếp nấu và ăn ba bữa tại nhà.
Như vậy, trừ phi hay trừ khi đều đúng, trong đó từ gốc là “trừ phi”, bạn đọc nên ưu tiên cách viết này nha. Nếu còn thắc mắc nào khác bạn hãy nhắn tin qua Facebook tiếng Nghệ để được tư vấn nhé!
