Thơ Vũ Đình Liên vừa tha thiết, sâu lắng vừa thể hiện lòng yêu quê hương, đất nước, con người của ông. Dù không để lại kho tàng các tác phẩm đồ sộ như nhiều tác giả khác nhưng Vũ Đình Liên vẫn khiến người yêu thơ Việt nhớ như in với những tác phẩm hay. Cùng Thepoetmagazine khám phá tuyển tập 15 tác phẩm của Vũ Đình Liên ngay sau đây.
Những bài thơ Vũ Đình Liên hay nhất
Dưới đây là tuyển tập các tác phẩm tiêu biểu của Vũ Đình Liên bạn không thể bỏ qua. Mỗi tác phẩm đều mang màu sắc riêng và đậm phong cách sáng tác của ông:
1/ Ông đồ
Mỗi năm hoa đào nởLại thấy ông đồ giàBày mực Tàu, giấy đỏBên phố đông người qua
Bao nhiêu người thuê viếtTấm tắc ngợi khen tài:“Hoa tay thảo những nétNhư phượng múa, rồng bay”
Nhưng mỗi năm mỗi vắngNgười thuê viết nay đâu?Giấy đỏ buồn không thắmMực đọng trong nghiên sầu…
Ông đồ vẫn ngồi đấyQua đường không ai hayLá vàng rơi trên giấyNgoài trời mưa bụi bay
Năm nay đào lại nởKhông thấy ông đồ xưaNhững người muôn năm cũHồn ở đâu bây giờ?
Lời bình:
Ông đồ là một trong những bài thơ hay của Vũ Đình Liên khắc họa hình ảnh người thầy đồ Nho khi thời đại thay đổi. Qua hình ảnh ông đồ già ngồi viết chữ bên hè phố, bài thơ thể hiện nỗi buồn về sự suy tàn của nền học vấn Nho giáo và sự lãng quên của xã hội đối với những giá trị văn hóa truyền thống.
Nỗi niềm hoài cổ trong thơ Vũ Đình Liên đầy xúc động, khi hình ảnh ông đồ xưa dần biến mất, tượng trưng cho một thời đại đã qua, để lại nỗi tiếc nuối vô hạn về những giá trị tinh thần.
Ông Đồ
2/ Luỹ tre xanh
Lữ khách bao năm xa vời quê cũBỗng chạnh lòng nhớ tới luỹ tre xưaVăng vẳng trong mơ tiếng sáo dật dờLồng trong gió như tiếng tơ trầm bổng
Tiếng kẽo kẹt trong đêm khuya hiu quạnhVờn trong sương vương điệu nhạc u buồnHoà âm cùng tiếng gọi của ễnh ươngThoảng trong gío âm hồn muôn ngàn kiếp
Có những lúc mưa nguồn tuôn như trútLuỹ tre xanh oằn oại thật thê lươngCành lá tả tơi trông thật u buồnNhư cố đứng trong tang thương vạn cổ
Cũng có lúc luỹ tre xưa bật khócLại bật cười giữa vận nước điêu linhThăm thẳm tâm tư bầy tỏ chân tìnhNào ai thấu nỗi buồn hằng u uất
Lời bình:
Lũy tre xanh mang đến hình ảnh làng quê Việt Nam mộc mạc, thanh bình với bóng dáng những lũy tre thân thuộc. Vũ Đình Liên không chỉ miêu tả cảnh sắc mà còn thể hiện niềm tự hào về văn hóa dân tộc và sự gắn bó của con người với quê hương.
Tre không chỉ là biểu tượng của làng quê mà còn tượng trưng cho sức sống mãnh liệt và bền bỉ của người Việt Nam, luôn vươn lên trong mọi hoàn cảnh.
3/ Lòng ta là những hàng thành quách cũ
Dậy đi thôi con thuyền nằm dưới bến,Vì đêm nay ta lại căng buồm điMái chèo mơ để bâng khuâng trôi đếnMột phương trời mây lọc bóng trăng khuya
Gió không thổi, nước sông trôi giá lạnhThuyền đi trong bóng tối luỹ thành xưaTrên chòi cao, từ ngàn năm sực tỉnhTrong trăng khuya bỗng vẳng tiếng loa mơ
Từ ngàn năm cả hồn xưa sực tỉnhTiếng loa vang giây lát động trăng khuyaNhưng giây lát lại rơi im hiu quạnhCả hồn xưa im lặng trong trăng khuya
Trôi đi thuyền! cứ trôi đi xa nữaVỗ trăng khuya bơi mãi! cánh chèo mơLòng ta là những hàng thành quách cũTừ ngàn năm bỗng vẳng tiếng loa xưa.
Lời bình:
Trong những bài thơ của Vũ Đình Liên không thể bỏ qua tác phẩm Lòng ta là những hàng thành quách cũ. Bài thơ là sự chiêm nghiệm về chính bản thân tác giả, khi tâm hồn ông giống như những thành quách cũ kỹ, đã từng chịu đựng nhiều nỗi buồn và đau thương.
Từ hình ảnh thành quách cũ, Vũ Đình Liên muốn thể hiện sự suy tư về cuộc sống, những mất mát và sự tàn phai của thời gian. Đây là một tác phẩm mang đầy chất triết lý, với cái nhìn sâu sắc về quá khứ và những vết hằn trong tâm hồn con người.
4/ Mùa xuân cộng sản
Một cây đào muôn thuởNăm, bốn mùa nở hoaMột ông đồ bất tửTay với bút không già
Hoa tươi màu sông núiChữ thấm tình bốn phươngCành đào và câu đốiNgàn đời Tết Việt Nam
Nghiên bút xưa vẫn đợiTừ ngàn năm bài thơTừ ngàn năm câu đốiĐảng sáng tác bây giờ
Nghệ sĩ với “ông đồ”Tình nước non vô tậnNhư Đảng với Bác HồHương Đất Trời Cộng sản
Năm, năm, đào lại nởVui người mới, hồn xưaMột mùa xuân bất tửTươi nét hoạ, lời ca.
Lời bình:
Vũ Đình Liên thể hiện niềm tin và hy vọng vào tương lai tươi sáng dưới chế độ mới. Mùa xuân – biểu tượng của sự sinh sôi, nảy nở – được tác giả lồng ghép với ý nghĩa cộng sản, khắc họa một mùa xuân đầy hứa hẹn của đất nước, khi con người sống trong hòa bình và hạnh phúc.
Bài thơ mang đậm tinh thần lạc quan và cách mạng, với niềm tin mãnh liệt vào tương lai.
Mùa Xuân Cộng Sản
5/ Thuỷ chung
Năm nay đào lại nởChật đường chợ hàng hoaTừ đáy sâu quá khứÔng đồ lại hiện ra
Sáng nay mưa chớm lạnhNắng nằm trên giấy hồngMột đám người ngồi cạnhCó nhà thơ ngồi cùng
Tôi xin đôi câu đốiCụ rọc tờ giấy điềuBàn tay xưa viết nốiNhững nét chữ thân yêu
Bài thơ “Ông Đồ” mớiDưới bút cụ nở raTôi chân thành chép lạiĐánh dấu một mùa hoa
Chỉ thêm lời ghi chúVần thơ xưa, thơ nayThuỷ chung một lòng cũDù vui buồn đổi thay.
Lời bình:
Bài thơ Thủy chung là tiếng lòng của Vũ Đình Liên về sự trung thành và kiên định trong tình yêu cũng như lý tưởng sống. Tác giả khẳng định rằng dù thời gian có trôi qua, mọi thứ có thay đổi, nhưng lòng thủy chung sẽ luôn trường tồn, như một giá trị quý giá và vĩnh cửu của con người. Với lời thơ đầy xúc động, Vũ Đình Liên tôn vinh sự thủy chung như một phẩm chất đáng trân trọng.
Nếu bạn còn thắc mắc Vũ Đình Liên là tác giả của bài thơ nào thì Thủy Chung chính là câu trả lời số 1.
6/ Bảy mươi ba tuổi hối hận
Bảy mươi ba tuổiDạy học, làm thơĐôi mắt đã tốiMái đầu bạc phơ!
Công cha còn nợNghĩa mẹ chưa đềnNước, Đời, vẫn đóHai gánh còn nguyên.
Chỉ mừng một điềuBổng lộc quyền lợiHưởng chẳng bao nhiêuCùng dân no đói.
Còn chút hơi tànCó tâm, không lựcNgoảnh nhìn giang sanThẹn cùng Trời Đất
Nhớ công ơn BácKhó nuốt miếng cơmKhôn nhắm đôi mắtHối hận thơ tuôn
Ngày xưa Đời, HốiCòn sống dưới mồ“Nghĩa nhân” Nguyễn TrãiBốt-le “thương thơ”
Cũng tuổi bảy baĐọc thơ “Tự cảnh”Xót lòng người xưaKhơi sâu hối hận
Mấy lời Tự RănMấy vần Tự HậnKhôn hết ăn nănGửi cùng trò, bạn
Cho nhẹ mối hậnCho khuây nỗi buồnThày, chưa tròn phậnThơ, chẳng nên hồn.
Lời bình:
Bảy mươi ba tuổi hối hận là bài thơ bộc bạch tâm trạng của tác giả khi tuổi đã cao. Ở đây, ông thể hiện sự hối tiếc về những điều chưa làm được, về những khoảnh khắc đã qua mà không thể quay lại. Bài thơ là lời nhắc nhở về sự ngắn ngủi của đời người, đồng thời cũng là sự tự vấn về giá trị cuộc sống và những điều ông đã bỏ lỡ.
7/ Hạnh Phúc
Năm nay đào lại nởMừng hội Đảng, hội DânBút ông đồ lại hoạNhững nét chữ đẹp thâm
Cờ biển ngập phố phườngCánh đào bay thắm đỏNhư cả ngàn mùa xuânNở hoa trên mỗi chữ
Người trẻ lại, già quaNghe mực gieo giấy hátNhìn ông đồ, nhà thơRỡ ràng một khuôn mặt
Thấy trong lòng say sưaDừng chân không muốn bướcNghe đọc những vần thơNgợi khen những nét bút
Xuân Cộng hoà Xã hộiMai, đào, tươi thắm hoaMột nguồn hạnh phúc mớiTrào ngọn bút, dòng thơ.
Lời bình:
Hạnh phúc là một trong các bài thơ của Vũ Đình Liên đưa ra góc nhìn đầy nhân văn về niềm hạnh phúc giản dị và bình yên.
Không phải những điều to lớn, xa vời, hạnh phúc đối với ông đến từ những điều nhỏ bé trong cuộc sống: sự yêu thương, lòng nhân ái và sự hài lòng với chính mình. Bài thơ khơi dậy niềm tin vào những giá trị chân thật, gần gũi, khiến người đọc suy ngẫm về hạnh phúc trong chính cuộc đời mình.
8/ Hồn xưa
Lặng lẽ trên đường lá rụng mưa bay“Như khêu gợi nỗi niềm thương tiếc”Những cảnh và những người đã chếtTự bao giờ, còn phảng phất đâu đây!
Nhớ những nàng thiếu nữ thơ ngây,Thướt tha như liễu, buồn như gợi.Ngày ngày thoa phấn tô son đợi,khách văn nhân đang mải hội rồng mây.
Lặng lẽ trên đường lá rụng mưa bayNhư khêu gợi nỗi niềm thương tiếcNhững cảnh và những người đã chếtTự bao giờ, mà nay biết tìm đâu?
Những cảnh xưa rực rỡ muôn màuMà êm ả, tưng bừng, mà bé nhỏĐẹp như bức tranh hay như bài thơ cổNhững người xưa yên lặng, nhẹ nhàngVới những điều ước vọng mơ màngMà bây giờ chúng ta không còn nữa!
Nhưng biết tìm đâu những cảnh xưa người cũ:Lặng lẽ trên đường lá rụng mưa bay?
Lời bình:
Hồn xưa chứa đựng nỗi hoài niệm sâu sắc về quá khứ. Vũ Đình Liên đã dùng những hình ảnh mờ ảo, vương vấn để thể hiện sự nhớ nhung về những giá trị đã từng tồn tại, những kỷ niệm và hình bóng cũ mà ông không thể quên. Qua bài thơ, tác giả khắc họa sự xung đột giữa thời gian hiện tại và những dấu ấn của hồn xưa.
Hồn Xưa
9/ Nhớ Cao Bá Quát
Tiếng dế kêu dưới đấtSao lấp lánh trên giờiTrong đêm xưa dầy đặcAi thao thức canh dài
Thân người như giun dếLòng người tựa trăng saoAi xưa mài thơ đểMỗi vần thành mũi dao
Ngâm thơ cho sao rụngCho tiếng dế vút caoCho giun quằn sóng lượnSông bể nổi ba đào
Đêm nay nằm không ngủThương người xưa lệ tràoCả trăm năm quá khứTrằn trọc nặng chiêm bao
Lời bình:
Tác phẩm của Vũ Đình Liên – Nhớ Cao Bá Quát là bài thơ ca ngợi và tưởng nhớ đến một nhà thơ, một nhà yêu nước nổi tiếng trong lịch sử.
Vũ Đình Liên thể hiện lòng kính trọng đối với Cao Bá Quát, người đã sống và cống hiến cả đời cho lý tưởng cao cả. Bài thơ không chỉ là sự tưởng niệm mà còn là lời nhắc nhở về sự tiếp nối tinh thần đấu tranh và yêu nước.
10/ Vịnh Cao Bá Quát
Cứu dân mộng lớn dẫu tan tànhKhí kiếm, thần thơ động sử xanh!Khóc mướn, thương vay, từng ruột nãoGiận thay, căm hộ, những hồn đanh!Lòng soi mơ ước, trào dông bểDạ cháy mưu toan, ngút lửa thànhThắng, bại, anh hùng, không cứ luậnMỹ Lương một trận, tử mà sinh!
Lời bình:
Bài thơ Vịnh Cao Bá Quát là một trong những tác phẩm nổi bật của Vũ Đình Liên, thể hiện sự ngưỡng mộ và kính trọng sâu sắc của tác giả đối với Cao Bá Quát – một nhân vật lịch sử nổi tiếng với tinh thần yêu nước, tài năng văn thơ và sự kiên cường trong cuộc chiến đấu chống lại bất công.
11/ Thân tàn ma dại
– Tôi muốn hát những bài ca thắm thiếtNhư những tiếng kêu than của người đói rétTrong đêm đông mưa gió lạnh lùngKhắp bốn bề yên lặng vắng không?
– Tôi muốn rủ những trẻ con côi cútKhông chốn nương thân, không người chăm chútSuốt đêm khuya đợi mẹ mãi không về,Ngủ đã say, còn thổn thức trong cơn mê– Tôi muốn an ủi những người nghèo khổ,Thiểu não bơ vơ, không họ hàng nhà cửa.
*
Hoạ lời ca, tôi muốn được cây đànĐiệu xa đưa, không đêm thắm, ái ân,Mà duy có giọng thiết tha, nức nở,Như tiếng người oán hờn than thở.
*
Tôi sẽ gảy những khúc não nuột, ai biNhư mối thương tâm u uất tê mêTiếng buồn bực sợi dây buông thong thả.Như hàng lệ tối tăm thầm rơi trên máCủa lão ông đôi mắt đục ngầuĐôi mắt trơ nhìn những cảnh đâu đâu.
Tôi sẽ gọi bạn lầm than, đói khátĐến chung quanh để nghe tôi đàn hátQuên hết những nỗi oán hờn đau khổ từ xưaNghe thấy tiếng đàn họ yên lặng ngẩn ngơVì lời hát với tiếng đàn đều nhắn nhủVà tả rõ, vỗ về cuộc đời tân khổ.
Rồi hết cả bầy rách rưới đui mù,Từ ông lão già cho đến đứa trẻ thơDứt tiếng hát đều kêu lên cảm khái.“Anh là thi sĩ của những người thân tàn, ma dại”.
Lời bình:
Thân tàn ma dại là bài thơ Vũ Đình Liên đầy ám ảnh, viết về sự tàn tạ của cuộc đời. Ông thể hiện nỗi đau về sự suy yếu của thể xác, về cuộc sống bị vùi dập bởi những khó khăn và thất bại.
Tuy nhiên, bài thơ cũng mang theo một thông điệp về sự kiên cường trong đau khổ và lòng tự trọng của con người, ngay cả khi cuộc sống trở nên tàn tạ.
12/ Hỡi những chiến binh từ muôn năm cũ
Yên lặng đi theo dõi chân thành caoBóng tinh kỳ trong sương sa buồn rũ!Hỡi những chiến binh từ muôn năm cũBây giờ đi chinh phục cõi bờ đâu?
Giống anh hùng tự ngàn xưa đã chết!Thì bây giờ còn chinh chiến với aiTrống không mời, chiêng im, ngựa không thétVùng trời xa, yên lặng vắng tăm hơi
Lần bóng dãy thành cao đi mãi mãiÂm thầm mang mối hận không ngày nguôiVì những thuở oai phong không trở lại!Nên lặng mơ giấc mộng đỏ xa xôi:
Dãy thành rêu kéo dài trên bờ cỏNỗi oan hờn quá khứ với ngàn sauHỡi những chiến binh từ muôn năm cũ!Bây giờ đi chinh phục cõi mơ đâu!
Lời bình:
Bài thơ như tiếng gọi vọng về những người chiến binh đã khuất, những anh hùng đã chiến đấu vì lý tưởng cao đẹp. Vũ Đình Liên tôn vinh sự hy sinh và lòng quả cảm của những người đã cống hiến cho đất nước, đồng thời thể hiện niềm tự hào và lòng biết ơn sâu sắc đối với họ.
13/ Người đàn bà điên ga Lưu Xá
Người đàn bà điên ga Lưu XáNgồi ngay trước mặt dưới chân tôiAi vẽ được thiên tài hội hoạChân dung kia kinh tởm tuyệt vờiCông chúa điên rồ và rách rướiHình ảnh lạ lùng chửa có haiCả tưởng tượng Đông Tây cộng lạiKhôn dựng nên dù một phần mườiBao tải xơ ni lông nát vụnSợi dây thừng buộc mũ rách bôngTôi ngồi ngắm mắt không hề mỏiĐống rác kia xưa đã là hoa…Ai dun dủi và ai sắp đặtMột nhà thơ với một người điênTôi bắt gặp ba lần cặp mắtNhẹ căm thù như muốn làm duyênNgười nhận quà đưa tay đón tayChẳng rằng chẳng nói mặt như ngâyChia tay không một lời hò hẹnHai mặt ảnh hình bốn mắt ghi…Tôi đi tìm đến những người thânBè bạn cháu con xa với gầnNgày Tết cổ truyền vui thiếu đủNhìn mặt người như ngắm hoa xuânCòn tôi biết cuộc đời đã trútLên hoa kia sương tuyết nặng dàyĐời độc ác lòng người bội bạcLàm hoa kia thành đống rác nàyĐời sẽ đổi lòng người sẽ đổiSẽ trở về tình xót nghĩa thươngHãy trút hết áo quần hôi thốiCho thịt da lại toả hương thơmNgười em Lưu Xá ở đâu đâyCó thấy ấm lòng xuân nắng hâyMột đoá hoa tàn nay nở lạiThắm hồng trong buổi mới xuân nay.
Lời bình:
Người đàn bà điên ga Lưu Xá miêu tả hình ảnh một người phụ nữ điên loạn tại ga tàu. Từ hình ảnh đó, Vũ Đình Liên thể hiện sự thương cảm đối với những số phận bất hạnh trong xã hội, đồng thời cũng gửi gắm thông điệp về sự cô đơn và lạc lõng trong cuộc sống hiện đại.
Lời kết
Tuyển tập thơ Vũ Đình Liên được chia sẻ trong bài viết đã bao gồm tất tần tật các tác phẩm hay, nổi bật nhất của ông. Thông qua các tác phẩm trên, có thể thấy phong cách thơ Vũ Đình liên mang nét tha thiết, sâu lắng khiến bất cứ trái tim yêu thơ nào cũng phải rung động.