[Infographic] Đây là cách virus Covid-19 tàn phá cơ thể người

Covid-19 – một bệnh đường hô hấp cấp tính do một chủng vi-rút corona mới gây ra, đặc trưng bởi các triệu chứng giống như cúm. Một người khỏe mạnh bị nhiễm vi-rút sau khi hít phải các giọt bắn từ người bệnh ho hoặc hắt hơi.

Sau đó, thời kỳ ủ bệnh thầm lặng bắt đầu khi virus tích tụ trong đường hô hấp. Các triệu chứng sau đó xuất hiện, bao gồm ho, sốt, khó thở, đau đầu, sổ mũi. Nhưng chính xác thì Covid-19 tiến triển như thế nào, khiến một người bị sổ mũi phải dùng máy thở và đôi khi tử vong?

Đối với hầu hết bệnh nhân, virus corona bắt đầu lây nhiễm và gây ra nhiều tổn thương nhất bên trong phổi. Xét cho cùng, giống như bệnh cúm, Covid-19 là một bệnh về đường hô hấp.

Virus được hít vào từ các giọt bắn do người bị nhiễm bệnh thải ra khi họ ho hoặc hắt hơi. Từ đó, nó xâm nhập vào đường hô hấp của người khỏe mạnh và di chuyển đến phổi. Trong phổi, Covid-19 tìm thấy các tế bào mục tiêu của nó.

Giống như virus SARS trước đây, Covid-19 có protein gai liên kết với thụ thể ACE2. Thụ thể này chỉ có trong tế bào phổi và tim của con người. Nhưng cả hai loại virus đều không ảnh hưởng đến tim, vì những lý do mà các nhà khoa học vẫn chưa biết.

“Về cơ bản, Covid-19 cũng giống như SARS”, Matthew B. Frieman, phó giáo sư tại Đại học Maryland, người nghiên cứu về các loại vi-rút corona cực độc, cho biết. “Vi-rút này gây bệnh theo ba giai đoạn: nhân bản, kích hoạt phản ứng miễn dịch quá mức và cuối cùng làm xẹp phổi”.

Tuy nhiên, không phải tất cả bệnh nhân nhiễm vi-rút corona đều bị thối phổi. Các số liệu thống kê trước đây cho thấy chỉ có 25% bệnh nhân SARS bị suy hô hấp nghiêm trọng. Tương tự, dữ liệu mới cho thấy khoảng 82% các trường hợp Covid-19 chỉ có triệu chứng nhẹ.

Nhưng điều gì xảy ra trong trường hợp nghiêm trọng? Virus corona nhanh chóng xâm nhập vào tế bào phổi của con người thông qua “máy quẹt thẻ” ACE2. Tế bào phổi có hai loại: tế bào sản xuất chất nhầy và tế bào giống như lông gọi là lông mao.

Chất nhầy là thành phần thiết yếu của bên trong phổi, nó bảo vệ mô phổi khỏi các tác nhân gây bệnh và đảm bảo các cơ quan hô hấp của bạn không bị khô. Các lông mao được nhúng trong chất nhầy và chúng di chuyển liên tục để làm sạch các mảnh vụn lạ được hít vào qua không khí, chẳng hạn như phấn hoa hoặc vi-rút.

Frieman giải thích rằng SARS thích lây nhiễm và phá hủy các lông mao này. Virus chèn RNA của nó vào DNA của tế bào phổi và kiểm soát nó. Ở đó, nó tận dụng bộ máy tạo protein và vật liệu di truyền của lông mao để tổng hợp và tự sao chép hàng nghìn lần.

Khi một tế bào phổi chứa quá nhiều virus, nó sẽ phát nổ, giải phóng hàng chục nghìn virus để lây nhiễm các tế bào mới. Phản ứng dây chuyền khiến lông mao trong phổi của bệnh nhân bong ra.

Bệnh nhân ho ra chúng, cùng với chất nhầy, mảnh vụn, bụi và hàng triệu loại virus Covid-19 mới được nhân lên vẫn chưa xâm nhập vào các tế bào phổi mới. Điều này gây ra một loạt các triệu chứng bao gồm sốt, ho, khó thở và viêm phổi.

Giai đoạn một kết thúc khi tình trạng viêm bắt đầu. Giai đoạn hai bắt đầu khi hệ thống miễn dịch phát hiện tổn thương phổi do virus lạ gây ra. Nó bắt đầu huy động một đội quân tế bào miễn dịch tràn vào phổi để tiêu diệt virus và sửa chữa mô bị tổn thương.

Nếu một người mắc Covid-19 có hệ thống miễn dịch tốt, các tế bào sẽ thực hiện nhiệm vụ của mình. Chúng sẽ chỉ tấn công virus và ở lại các vùng phổi bị tổn thương. Tổn thương sẽ nhanh chóng được phục hồi và người bị nhiễm sẽ hồi phục.

Nhưng ở những người có hệ miễn dịch bị tổn hại, đội quân tế bào của họ trở nên hoàn toàn hỗn loạn. Chúng tràn vào phổi và phá hủy mọi thứ trên đường đi của chúng, bao gồm cả virus và tế bào phổi khỏe mạnh.

Vì vậy, bệnh nhân hiện đang phải chịu một đòn kép từ phản ứng miễn dịch của mình. Phổi bị tổn thương nhiều hơn, với nhiều mảnh vụn làm tắc nghẽn chúng và làm tình trạng viêm trở nên tồi tệ hơn.

Phim chụp CT phổi của bệnh nhân Covid-19 cho thấy tổn thương ở hai thùy phổi.

Ở giai đoạn thứ ba, tổn thương phổi tiếp tục tiến triển và có thể dẫn đến suy hô hấp. Mức độ của cơn đau lớn đến mức ngay cả khi bệnh nhân may mắn sống sót, những tổn thương phổi này sẽ trở thành sẹo vĩnh viễn.

Giống như SARS trước đó, Covid-19 có thể khoét rỗng phổi, để lại những lỗ giống như tổ ong. Những tổn thương này có thể thấy trên phim chụp X-quang của bệnh nhân, khi đó phổi chỉ có màu trắng.

Phổi sẽ tự bảo vệ bằng cách hình thành sẹo và cứng lại. Đây là lúc bệnh nhân không còn có thể tự thở được nữa và bác sĩ phải cho họ thở máy. Đồng thời, tình trạng viêm sẽ làm cho màng giữa phế nang và mạch máu thấm hơn, khiến dịch tích tụ và hạn chế khả năng hấp thụ oxy của phổi.

Frieman cho biết: “Trong những trường hợp nghiêm trọng, về cơ bản, phổi của bạn sẽ bị ngập và bạn không thể thở được”. Đó là cách Covid-19 giết chết bệnh nhân, những người cũng là vật chủ của nó.

*Để hiểu đúng về virus corona đang gây ra dịch bệnh Covid-19, chúng ta hãy thử làm bài trắc nghiệm dưới đây:

Tham khảo Nationalgeographic