[Infographic] Covid-19 lây nhiễm tế bào phổi như thế nào? Tại sao nó lại nguy hiểm vậy?

Tuần trước, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chính thức tuyên bố Covid-19 là đại dịch toàn cầu. Căn bệnh do một loại vi-rút corona có tên SARS-CoV-2 gây ra hiện đã lây nhiễm cho hơn 167.000 người tại hơn 100 quốc gia. Trong đó, 6.506 người đã tử vong.

Các nhà khoa học cho biết chủng virus SARS-CoV-2 nguy hiểm hơn cúm mùa hàng chục lần. Có đặc điểm và cấu trúc tương tự như virus SARS gây ra đại dịch viêm đường hô hấp cấp năm 2003, SARS-CoV-2 thậm chí còn “thông minh” hơn khi lựa chọn chiến lược lây nhiễm trên diện rộng với tỷ lệ tử vong thấp.

Dịch SARS bùng phát năm 2003, với tỷ lệ tử vong trên 10%, đã nhanh chóng khiến virus SARS tuyệt chủng khi giết chết hầu hết những người bị nhiễm và không còn vật chủ để truyền bệnh. Trong khi đó, SARS-CoV-2, với tỷ lệ tử vong chỉ khoảng 3%, vẫn tiếp tục hoành hành trên toàn thế giới.

Vậy loại virus này có những đặc điểm và vũ khí nào để lây nhiễm cho con người? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây:

Vi-rút SARS-CoV-2

Đó là tên chính thức của loại vi-rút corona mới đang gây ra đại dịch Covid-19 trên toàn cầu. Có ít nhất sáu loại vi-rút corona khác lây nhiễm cho con người. Một số chỉ gây ra cảm lạnh thông thường. Nhưng hai loại khác đã gây ra các đợt bùng phát nghiêm trọng trong quá khứ: SARS và MERS.

Các gai xung quanh virus

Trong tiếng Anh, “corona” có nghĩa là “vương miện”. Virus được đặt tên là corona vì có các gai protein nhô ra khỏi bề mặt, tạo thành hình dạng giống như vương miện.

Ngoài lớp gai ngoài cùng, virus SARS-CoV-2 còn có một lớp màng chứa các phân tử lipid. Khi các phân tử này tiếp xúc với xà phòng, chúng sẽ hòa tan và khiến các gai virus rơi ra.

Nước rửa tay khô gốc cồn hoạt động theo nguyên lý tương tự, trong đó cồn phá hủy màng lipid của vi-rút, do đó vô hiệu hóa nó.

Miễn là SARS-CoV-2 vẫn còn gai, nó vẫn có khả năng lây nhiễm vào tế bào vật chủ.

Sự xâm lược của một tế bào dễ bị tổn thương

Virus SARS-CoV-2 xâm nhập vào cơ thể qua mũi, miệng hoặc mắt. Sau đó, nó gắn các gai của nó vào một thụ thể gọi là ACE2 để xâm nhập vào tế bào. Các thụ thể ACE2 tập trung cao độ trên bề mặt của các tế bào phổi. Do đó, loại virus này gây ra bệnh viêm phổi cấp tính.

Ngoài tế bào phổi, thụ thể ACE2 cũng có trong ruột, thận, tinh hoàn và tim. Tuy nhiên, kỳ lạ thay, virus SARS-CoV-2 không tấn công tim của bệnh nhân.

Nhưng một số chuyên gia về khả năng sinh sản ở Trung Quốc khuyến cáo rằng những bệnh nhân Covid-19 đã hồi phục và xuất viện vẫn nên kiểm tra sức khỏe sinh sản thêm để đảm bảo bệnh không để lại bất kỳ di chứng nào trên tinh hoàn và tinh trùng.

Giải phóng RNA của virus

Virus lây nhiễm tế bào bằng cách kết hợp màng dầu của nó với màng tế bào phổi. Khi đã vào bên trong, SARS-CoV-2 giải phóng một phần vật liệu di truyền của nó gọi là RNA.

Thao tác tế bào phổi

RNA là toàn bộ bộ gen của SARS-CoV-2. Nó có khoảng 30.000 chữ cái di truyền. Để so sánh, con người có 3 tỷ. Nhưng sau khi virus giải phóng RNA vào tế bào phổi, các tế bào của chúng ta đọc các chuỗi RNA này như thể chúng là của chính chúng.

Các tế bào phổi của chúng ta sau đó sản xuất ra các protein ngăn chặn hệ thống miễn dịch của chúng ta chống lại tác nhân gây bệnh. Đồng thời, chúng giúp virus lắp ráp và tổng hợp các đoạn RNA giống hệt nhau. Đây là cách virus tạo ra các bản sao mới của chính nó và nhân lên.

Thuốc kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn và không có tác dụng với virus. Nhưng các nhà nghiên cứu đang thử nghiệm thuốc kháng virus có thể ức chế hoặc phá vỡ protein virus và ngăn chúng xâm chiếm tế bào phổi của chúng ta.

Sản xuất protein cho vi-rút

Ngoài việc tổng hợp RNA cho virus SARS-CoV-2, khi quá trình lây nhiễm tiến triển, bộ máy tế bào phổi cũng giúp chúng tạo ra các gai mới và các protein khác. Cuối cùng, tất cả những thứ này sẽ được lắp ráp lại thành hàng triệu bản sao của virus.

Đây là cách các bản sao virus được lắp ráp trong tế bào chủ

Và thế là một loại virus khác ra đời. Không chỉ một, mà là hàng triệu con trong mỗi tế bào phổi.

Nhiễm trùng liên tục

Mỗi tế bào phổi bị nhiễm SARS-CoV-2 có thể liên tục giải phóng hàng triệu bản sao của virus trước khi nó vỡ ra và chết. Các nhóm virus mới được giải phóng tiếp tục lây nhiễm các tế bào phổi gần đó có thụ thể ACE2 và chu kỳ tương tự lặp lại.

Phản ứng miễn dịch

Hầu hết các trường hợp mắc Covid-19 đều kèm theo sốt khi hệ thống miễn dịch chiến đấu để loại bỏ virus. Trong những trường hợp nghiêm trọng, hệ thống miễn dịch có thể phản ứng thái quá và bắt đầu tấn công các tế bào phổi khỏe mạnh.

Dần dần, phổi của bệnh nhân sẽ bị tắc nghẽn bởi chất lỏng và tế bào chết. Do đó, bệnh nhân sẽ gặp khó khăn khi thở. Một tỷ lệ nhỏ bệnh nhân có thể bị suy hô hấp nghiêm trọng trong quá trình này, dẫn đến tử vong.

Rời khỏi cơ thể

Khi người bị nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi, họ có thể phun ra các giọt bắn chứa virus vào người khác hoặc các bề mặt gần đó. Trên các bề mặt này, virus SARS-CoV-2 có thể tồn tại trong nhiều giờ đến nhiều ngày, chờ ai đó chạm vào rồi chạm vào mắt, mũi hoặc miệng của họ.

Sau đó, virus sẽ lây nhiễm cho bệnh nhân mới. Để ngăn ngừa virus lây lan qua các giọt bắn, những người bị nhiễm Covid-19 nên đeo khẩu trang.

Nghiên cứu vắc-xin Covid-19

Một loại vắc-xin trong tương lai có thể giúp cơ thể sản xuất kháng thể nhắm vào vi-rút SARS-CoV-2 và ngăn chặn nó lây nhiễm vào tế bào người.

Các loại vắc-xin cúm mà chúng ta có ngày nay có cơ chế hoạt động tương tự, nhưng các kháng thể do vắc-xin cúm tạo ra không thể bảo vệ các tế bào phổi khỏi vi-rút SARS-CoV-2.

Rửa tay bằng xà phòng

Xà phòng tiêu diệt SARS-CoV-2 khi đuôi của các phân tử xà phòng bám vào màng lipid của vi-rút và xé nó ra.