Giao thừa là gì? Ý nghĩa, phong tục đêm giao thừa

Mỗi dịp cuối năm, cả gia đình quây quần bên mâm cơm giao thừa và thầm cầu mong một năm mới bình an, thịnh vượng. Không ai biết từ bao giờ, những phong tục này đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người Việt. Dù là con cháu xa xứ hay người ở nhà, tất cả đều hướng lòng về quê nhà. Tuy nhiên, vì quá quen thuộc nên đôi khi người ta chẳng cần biết giao thừa là gì. Tuy nhiên, khi được khách phương xa hỏi thăm, bạn có thể tham khảo bài viết dưới đây và tự hào đáp lại bằng tất cả những tình cảm chân thành nhất.

Đêm giao thừa là gì?

Giao thừa là thời khắc thiêng liêng nhất trong năm – thời khắc đất trời và vạn vật chuyển giao từ năm cũ sang năm mới. Ở Việt Nam, giao thừa thường được tính theo âm lịch và bắt đầu từ 00:00:00:00.

Trong dân gian, người ta thường gọi đêm giao thừa bằng một cái tên khác là đêm Tru Tích. Ông bà ta tin rằng thời điểm linh thiêng nhất bắt đầu từ 23h ngày 29 (hoặc 30 tùy năm) đến 1h sáng ngày 1. Lúc đó, trời đất gần như đạt đến trạng thái tương tác cân bằng giữa âm và dương, khắp nơi tràn ngập sức sống tươi trẻ, tràn ngập vô vàn chồi non xanh biếc của hy vọng.

Vào thời khắc quan trọng đó, các gia đình Việt Nam sẽ tổ chức lễ giao thừa với mâm cơm dâng lên tổ tiên, sau đó ngồi lại với nhau để cùng nhìn lại năm đã qua và thầm cầu mong bình an, may mắn, sức khỏe, thịnh vượng cho mọi người. Bên cạnh đó, đây cũng là dịp để con cháu trong gia đình tưởng nhớ đến công ơn của cha mẹ, những người đã đi trước và góp phần mang lại sự sống cho thế hệ hôm nay.

Không ai biết từ bao giờ, ngày này đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống tinh thần của mỗi người, góp phần phản ánh nền văn hóa và bản sắc dân tộc lâu đời của người dân Việt Nam.

Một năm có bao nhiêu đêm giao thừa?

Hầu hết mọi người chỉ nhớ đêm giao thừa theo lịch âm. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu đêm giao thừa là gì, bạn sẽ nhận ra rằng có 2 đêm giao thừa trong một năm, bao gồm:

• Giao thừa theo dương lịch: Theo dương lịch, giao thừa cũng là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, nhưng sẽ rơi vào lúc 24h ngày 31/12 theo dương lịch.
• Đêm giao thừa Tết Nguyên đán: Đêm giao thừa gắn liền với Tết Nguyên đán (hay Tết Nguyên đán), diễn ra vào thời điểm giao thoa giữa đêm 30 tháng 12 (12 tháng 12) và ngày đầu tiên của năm mới – tức là đúng nửa đêm. Tùy theo âm lịch của mỗi năm, ngày này có thể rơi vào ngày 29 hoặc 30 tháng 12.

Đối với người Việt Nam, đêm giao thừa (tính theo âm lịch) là một ngày vô cùng quan trọng. Tạm biệt năm cũ, nhìn lại chặng đường vấp ngã và trưởng thành của bản thân để chiêm nghiệm những bài học sâu sắc cho bản thân, đồng thời chào đón năm mới với hy vọng may mắn và thành công – đó có phải là ý nghĩa của đêm giao thừa? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu thêm ở những phần tiếp theo của bài viết nhé!

Ý nghĩa của đêm giao thừa là gì?

Giao thừa là thời khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Do đó, người xưa tin rằng đây là thời điểm chúng ta nên bỏ lại sau lưng mọi nỗi buồn và những điều không may của năm cũ, đồng thời đặt niềm tin và hy vọng vào một năm mới với nhiều điều may mắn sẽ đến.

Đồng thời, đêm giao thừa cũng là dịp đặc biệt để cả gia đình ngồi lại với nhau sau một năm xa cách. Dù là đứa con xa xứ, hay những người vẫn còn ở lại quê hương, tất cả sẽ trở về sum họp dưới một mái nhà gọi là gia đình.

Không chỉ là dịp để mọi người nhìn lại một năm đã qua, tổng kết những gì đã được, những gì đã mất và hướng tới tương lai, đêm giao thừa còn đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần và tín ngưỡng văn hóa của người Việt.

Những phong tục nên làm vào đêm giao thừa để có một năm mới may mắn

Vậy là bạn đã hiểu được đêm giao thừa là gì và ý nghĩa của đêm đặc biệt này. Tuy nhiên, nếu đêm giao thừa quan trọng như vậy thì chúng ta nên làm gì để thu hút may mắn và những điều tốt đẹp đến với mình trong năm mới? Hãy cùng tham khảo những phong tục quen thuộc sau đây:

Lễ dâng đêm giao thừa

Hàng năm, vào tối ngày 29 hoặc 30 âm lịch, các gia đình Việt Nam lại tụ họp lại để chuẩn bị mâm cỗ giao thừa để tạm biệt năm cũ, chào đón năm mới và tưởng nhớ công ơn của ông bà, tổ tiên và người thân đã khuất. Mặc dù ở mỗi vùng miền, cách sắp xếp và phong tục thờ cúng thường có đôi chút khác biệt, nhưng nhìn chung vẫn tập trung vào những ý nghĩa và giá trị trên.

Vậy, thời gian cúng giao thừa là khi nào? Lễ cúng giao thừa sẽ bắt đầu vào thời khắc chuyển giao từ năm cũ sang năm mới – tức là vào lúc 00:00 ngày đầu tiên. Một số nghi lễ sẽ được thực hiện trong buổi lễ thường bao gồm: cầu nguyện, sám hối với trời đất, tổ tiên, mời người thân đã khuất về với gia đình để cùng nhau đón Tết, đồng thời gửi gắm những lời chúc, hy vọng cho một năm mới bình an, may mắn, an khang, thịnh vượng, thành công.

Chọn hướng đi ra ngoài đầu năm

Theo quan niệm phương Đông, ngày đầu năm có vai trò vô cùng quan trọng và có thể ảnh hưởng đến mọi mặt trong cuộc sống của gia đình trong năm đó. Do đó, thời điểm xuất hành cũng được các gia đình Việt Nam lựa chọn rất kỹ lưỡng.

Bằng cách chọn đúng thời điểm và hướng đi du lịch vào đầu năm, gia chủ có thể thu hút được may mắn, tiền bạc và có được những điều kiện thuận lợi trong công việc và cuộc sống. Do đó, sau khi cúng giao thừa, mọi người thường xem xét và đi du lịch theo hướng phù hợp với vận mệnh và tuổi của mình vào thời điểm thích hợp nhất.

Việc mua muối vào đêm giao thừa có ý nghĩa gì?

Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao người ta lại mua muối để dự trữ trong nhà vào dịp Tết không? Người xưa có câu: “Đầu năm mua muối, cuối năm nhà mua vôi”. Theo quan niệm dân gian, muối là biểu tượng của sự may mắn, có tác dụng xua đuổi vận rủi, tà ma, đồng thời tạo nên sự gắn kết giữa các thành viên trong gia đình.

Với niềm tin đó, hằng năm, người dân đều mua một túi muối nhỏ đựng trong túi giấy màu sắc rực rỡ như đỏ, vàng để cầu mong một năm may mắn, suôn sẻ.

Chuyến viếng thăm đầu tiên trong năm sau đêm giao thừa là gì?

Không ai biết từ bao giờ, việc viếng thăm đầu năm đã trở thành một phong tục không thể thiếu trong thời khắc giao thừa giữa năm cũ và năm mới. Người viếng thăm đầu năm được hiểu là người đầu tiên đến chúc mừng năm mới gia đình, có thể là một người bạn ngẫu nhiên đến thăm, hoặc là một người cùng tuổi mà gia đình đã sắp xếp trước.

Từ xa xưa, người Việt Nam đã quan niệm rằng người đầu tiên chúc mừng năm mới cho gia đình mình sẽ ảnh hưởng đến gia đình trong năm đó. Vì vậy, họ thường chọn những người hợp tuổi, hợp mệnh, có đức tính hiền lành, dễ mến với hy vọng đón một năm mới may mắn, thịnh vượng.

Đi chúc Tết, lì xì

Sau lễ cúng giao thừa và chính thức bước vào ngày đầu tiên của năm mới, mọi người thường dành thời gian thăm hỏi bạn bè, người thân sau một năm xa cách. Những cuộc gặp gỡ này thường kèm theo những lời chúc tốt đẹp với ý nghĩa cầu mong một năm mới bình an, hạnh phúc và thành công.

Đặc biệt, vào dịp Tết, người lớn thường hay lì xì cho trẻ em. Vậy, phong tục lì xì sau đêm giao thừa có ý nghĩa như thế nào? Tương tự, đây cũng là cách để mọi người gửi gắm lời chúc sức khỏe đến trẻ em và tạo niềm vui đầu năm tràn ngập tiếng cười của trẻ thơ.

Đi chùa, thắp hương, nhặt tiền lì xì

Ngoài những hoạt động trên, mọi người thường dành thời gian đi chùa, hái lộc, thắp hương sau đêm giao thừa. Nếu bạn biết đêm giao thừa là gì, bạn sẽ hiểu tại sao người ta lại có những hoạt động này vào ngày đầu năm.

Người Việt Nam thường có lòng tin và sự tôn kính đối với Thần Phật. Vì vậy, họ tin rằng đây là cách để họ cầu mong sự bình an và may mắn cho gia đình. Đồng thời, họ cũng sẽ thắp hương và hái những cành cây may mắn để cầu mong những điều tốt đẹp nhất, đồng thời cũng dành tặng cho những người đã khuất trong gia đình.

Những điều tuyệt đối không nên làm vào đêm giao thừa là gì?

Như đã nói ở trên, đối với hầu hết người Việt Nam, đêm giao thừa và những ngày đầu năm có vai trò vô cùng quan trọng, thậm chí quyết định đến vận mệnh của cả năm. Do đó, ngoài những phong tục quen thuộc trên, bạn cũng nên tránh một số điều kiêng kỵ không nên làm vào đêm giao thừa như sau:

• Chuẩn bị mâm lễ đơn giản: Mâm lễ được chuẩn bị để dâng lên tổ tiên và mời họ về. Bạn vẫn có thể chuẩn bị những món ăn đơn giản, không quá đắt tiền, nhưng không được chế biến theo cách đơn giản vì đây là hành vi thiếu tôn trọng và thiếu lễ độ.
• Hạn chế đập phá: Vào đêm giao thừa và những ngày đầu năm, bạn nên cẩn thận và hạn chế đập phá. Bởi người xưa quan niệm rằng đây là điềm báo chia rẽ, bất hòa giữa các thành viên trong năm tới.
• Không quét nhà: Quét nhà vào đêm giao thừa và ngày đầu năm mới được cho là xua đuổi vận may vào nhà. Do đó, mọi người thường tránh quét nhà vào 3 ngày đầu năm.
• Không nên cãi vã hay to tiếng: Cãi vã to tiếng vào ngày đầu năm là điều cấm kỵ, vì nó có thể khiến gia đình bạn xảy ra nhiều mâu thuẫn, bất đồng quan điểm trong năm tiếp theo.
• Không nên soi gương vào đêm giao thừa: Đêm giao thừa là thời điểm vạn vật, trời đất giao hòa. Vào đêm đó, bạn có thể dễ dàng gặp ma nếu soi gương và đây là điềm báo rất không may mắn.

Không cãi nhau vào đêm giao thừa

Lời kết

Trên đây là câu trả lời cho câu hỏi “Đêm giao thừa là gì?” và một số phong tục quen thuộc thường thấy vào đêm giao thừa. Chúc bạn và gia đình một năm mới bình an, thịnh vượng, may mắn, an toàn và sức khỏe!

Xem thêm: