Bí ẩn bóng đèn sợi đốt lâu nhất thế giới, dùng từ năm 1901 đến giờ chưa hỏng

Thông thường, bóng đèn sợi đốt chỉ có tuổi thọ từ 1.000 đến 2.000 giờ. Ngay cả bóng đèn LED, bền hơn nhiều so với bóng đèn sợi đốt, cũng chỉ có tuổi thọ từ 25.000 đến 50.000 giờ.

Nhưng treo trên trần của Trạm cứu hỏa Livermore ở California là bóng đèn có tuổi thọ lâu nhất thế giới, hơn 120 năm tuổi. Điều đáng chú ý hơn nữa là tuổi thọ đáng kinh ngạc này thuộc về bóng đèn sợi đốt, chứ không phải là một công nghệ đặc biệt nào đó.

Mặc dù tuổi thọ cao, nhưng tuổi thọ đáng kinh ngạc của nó không được chú ý cho đến năm 1972, khi một nhân viên trạm cứu hỏa nói với tờ báo địa phương rằng bóng đèn đã sáng trong nhiều năm mà không ai biết nguồn gốc của nó. Mike Dunstan, một phóng viên trẻ của tờ Tri-Valley Herald, bắt đầu điều tra và vô cùng kinh ngạc trước khám phá của mình.

Hóa ra, bóng đèn đã cháy gần như liên tục trong suốt thế kỷ, chỉ có một vài lần mất điện ngắn ngủi—khi nó được di chuyển vào năm 1903, trong khoảng một tuần vào năm 1937, và một lần nữa vào năm 1976 khi nó được di chuyển. Nó cũng đã tắt một vài lần khác trong những năm gần đây khi nguồn điện chuyên dụng của nó bị hỏng trong thời gian ngắn.

Từ đó, bóng đèn đặc biệt này bắt đầu thu hút sự chú ý của mọi người. Tổ chức Kỷ lục Guinness Thế giới cũng công nhận bóng đèn tròn 30W này là “bóng đèn tròn có tuổi thọ dài nhất thế giới”. Bóng đèn này cũng được nhắc đến trên một loạt các tờ báo lớn và chương trình truyền hình.

Vào năm 1976, khi nó được chuyển đến Đội cứu hỏa Livermore số 6, một đám đông cảnh sát và lính cứu hỏa đã háo hức chờ đợi để thấy đèn sáng trở lại. “Người thợ điện của thành phố đã lắp bóng đèn vào đúng vị trí và kết nối nguồn điện. Trong khoảng 22 hoặc 23 phút, đèn không sáng. Đám đông nín thở. Sau đó, người thợ điện cầm lấy công tắc và lắc nó: đèn sáng lên”, Phó cảnh sát trưởng Tom Brandall nhớ lại.

Kể từ đó, bóng đèn liên tục được giám sát bằng camera để đảm bảo nó luôn sáng. Trong những năm tiếp theo, một chương trình “BulbCam” trực tiếp thậm chí còn được phát sóng để mọi người theo dõi hoạt động của nó. Trên Facebook, có hơn 9.000 nhóm liên quan đến bóng đèn.

Bây giờ luôn có một camera bên cạnh bóng đèn Shelby để đảm bảo nó hoạt động liên tục

Mặc dù tuổi thọ cao, bóng đèn này chưa bao giờ được biết đến về độ sáng của nó – ban đầu nó tương đương với bóng đèn 60W, nhưng hiện tại nó chỉ tương đương với bóng đèn 4W. Nhưng thiết kế của nó bù đắp cho khuyết điểm này.

Nhà thiết kế bậc thầy Adolphe A. Chaillet đã thiết kế bóng đèn và nó được sản xuất bởi công ty của ông, Shelby Electric Company. Điểm đặc biệt của bóng đèn là sợi carbon – giúp bóng đèn có tuổi thọ cao hơn và tỏa ít nhiệt hơn so với bóng đèn vonfram của Edison. Nhưng điều đó không giải thích được độ bền đáng kinh ngạc của nó.

Nhiều nhóm nghiên cứu, từ Mythbusters đến NPR, đã cố gắng giải thích tuổi thọ đáng kinh ngạc của bóng đèn sợi đốt. Nhưng cho đến nay, tất cả những nỗ lực này chỉ mang lại một câu trả lời—một bí ẩn.

Năm 2007, giáo sư vật lý Debora M. Katz đã mua một bóng đèn Shelby, cùng loại với bóng đèn Century, và phát hiện ra rằng dây tóc của bóng đèn này dày hơn gấp tám lần so với bóng đèn sợi đốt hiện đại.

“Tôi đã so sánh nó với chiều rộng của một sợi dây tóc bóng đèn hiện đại. Hóa ra sợi dây tóc bóng đèn hiện đại là một cuộn dây, đường kính khoảng 0,08mm, được tạo thành từ dây dày 0,01mm. Tôi không biết điều đó cho đến khi tôi nhìn qua kính hiển vi. Chiều rộng của sợi dây tóc trong một bóng đèn Shelby 100 năm tuổi gần bằng chiều rộng của cuộn dây trong một bóng đèn hiện đại, 0,08mm.”

Katz cho biết sợi đốt dày hơn có thể là lý do khiến bóng đèn có tuổi thọ cao, nhưng ông cũng cho biết một phần tuổi thọ đáng kinh ngạc của nó đến từ việc sử dụng liên tục thay vì bật và tắt bóng đèn mỗi ngày – một quá trình khiến bóng đèn bị mòn nhanh hơn (vì sợi đốt phải được làm nóng lại từ đầu).

Nhưng cuối cùng, Katz và các sinh viên của ông vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân gây ra tuổi thọ này. Để tìm ra, Justin Felgar, sinh viên của Katz cho biết, cần phải “phân tích” và chạy nó qua máy gia tốc hạt của Học viện Hải quân Hoa Kỳ—một quá trình tốn kém và cho đến nay vẫn chưa khả thi—miễn là bóng đèn sợi đốt vẫn sáng.

Tổng hợp