Bệnh nhân “siêu lây nhiễm” thực sự là gì và mối nguy họ mang lại khi dịch virus corona Covid-19 đang lây lan?

Về mặt khoa học, trung bình một người bị nhiễm một loại virus – bao gồm cả virus cũ hoặc virus corona mới (Covid-19) – có thể lây nhiễm cho khoảng 2 – 3 người.

Nhưng đó là mức trung bình! Có những trường hợp người bị nhiễm không lây nhiễm cho bất kỳ ai. Và có những trường hợp “siêu lây lan” – những bệnh nhân có xu hướng lây bệnh cho nhiều người hơn.

Một ví dụ điển hình về người siêu lây lan là một doanh nhân người Anh đã nhiễm virus tại một hội nghị kinh doanh tại khách sạn Grand Hyatt ở Singapore và sau đó lây nhiễm cho 11 người khác trên đường trở về. Hoặc gần đây nhất là ở Hàn Quốc, bệnh nhân 31, một phụ nữ 61 tuổi, đã lây nhiễm cho ít nhất 23 người tham dự một buổi lễ nhà thờ ở thành phố Daegu.

23 không phải là con số cuối cùng, vì theo cơ quan chức năng, số người lây nhiễm từ bệnh nhân này vào khoảng 40, chưa kể bà tiếp xúc với 166 người khác và buổi lễ hôm đó có 1.000 người tham dự.

Đến giờ, bạn có tò mò về chính xác “siêu lây lan” là gì không? Và đây có phải là mối quan tâm trong cuộc chiến chống lại sự lây lan của virus corona Covid-19 ở các quốc gia không?

“Siêu lây lan” thực sự là gì?

Theo Giáo sư Tikki Pangestu từ Trường Y khoa Lý Quang Diệu của Singapore, “siêu lây lan” là trường hợp bệnh nhân bị nhiễm bệnh di chuyển đến nhiều nơi, khiến virus lây lan cho nhiều người ở nhiều địa điểm khác nhau. Trên thực tế, các đợt bùng phát trước đây cũng đã chứng kiến ​​các trường hợp “siêu lây lan”, bao gồm SARS và MERS.

Leong Hoe Nam, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Mount Elizabeth Novena ở Singapore, cho biết thêm rằng một bệnh nhân cần lây nhiễm cho ít nhất 5-10 người khác mới được coi là “siêu lây lan”.

Nhưng các chuyên gia cho rằng thông tin về những trường hợp như vậy vẫn còn rất hạn chế. Do đó, khoa học vẫn chưa thể lý giải được tại sao một số bệnh nhân có thể trở thành “siêu lây nhiễm” trong khi những người khác thì không. Ngoài ra, Giáo sư Pangestu cũng nhấn mạnh rằng con số 2-3 người là ước tính trung bình, dựa trên dữ liệu thu thập được cho đến nay.

“Thật sự rất khó để xác định có bao nhiêu ca nhiễm bắt nguồn từ một người, đặc biệt là khi tình hình thay đổi mỗi ngày”, Pangestu chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn.

“1 người có thể lây nhiễm cho 100 người, nhưng 10 người cũng có thể không lây nhiễm cho ai cả.”

Hình ảnh kiểm tra thân nhiệt tại Malaysia

“Những người siêu lây nhiễm” đến từ đâu và họ có thể lây lan dịch bệnh nhanh hơn không?

Không có câu trả lời chắc chắn về lý do tại sao những người siêu lây lan lại có khả năng phát tán virus hiệu quả hơn dân số nói chung, nhưng một số chuyên gia về bệnh truyền nhiễm đã đưa ra một số giả thuyết.

Ooi Eng Eong, giám đốc Chương trình Bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Duke-NUS (Singapore), cho biết vấn đề có thể chỉ phụ thuộc vào việc bệnh nhân có nhiều tương tác xã hội hay không.

Kiểm tra nhiệt độ ở nơi công cộng tại Bangkok

“Ví dụ, họ vô tình che miệng khi ho rồi bắt tay người khác mà không rửa tay, hoặc ăn cùng bàn… đó là cách virus lây lan”, Eong cho biết.

Một khả năng khác, được chuyên gia Leong chia sẻ, là có những người mang lượng virus lớn hơn những người còn lại do hệ miễn dịch yếu. Họ có thể giải phóng lượng virus lớn hơn qua dịch cơ thể. Ngoài ra, một số người có hành vi ứng xử kém (ho hoặc hắt hơi mà không che miệng ở nơi công cộng) cũng có thể lây nhiễm cho nhiều người khác.

Tuy nhiên, tất cả những điều này vẫn chỉ là giả thuyết. Theo Ooi, mặc dù có nhiều yếu tố sinh học trong câu chuyện này, nhưng khoa học khó có thể sớm đưa ra câu trả lời chính xác.

“Chúng ta vẫn chưa hiểu đầy đủ về loại virus này, và tôi không nghĩ khoa học sẽ sớm hiểu được, vì số lượng bệnh nhân quá nhỏ”, Ooi nói. “Khi số lượng quá nhỏ, chúng ta không biết liệu đó là ngẫu nhiên hay những người này thực sự tồn tại.

Khi được hỏi liệu “siêu lây lan” có nhiều khả năng xuất hiện khi virus vượt qua biên giới hay không, Pangetsu cho biết hiện tại không có bằng chứng khoa học nào ủng hộ quan điểm này. “Siêu lây lan” có nhiều khả năng xảy ra ở những nơi đông đúc và những người có nhiều khả năng trở thành “siêu lây lan” thường là người già, trẻ nhỏ hoặc những người mắc các bệnh nghiêm trọng làm suy yếu hệ thống miễn dịch của họ.

“Sự tồn tại của những trường hợp siêu lây lan là điều đáng lo ngại, nhưng điều quan trọng là phải hiểu rằng đây là hiện tượng bình thường trong các dịch bệnh”, – Hsu Li Yang, giám đốc chương trình bệnh truyền nhiễm tại Đại học Quốc gia Singapore.

“Nhìn chung, không nên phân biệt đối xử với những người siêu nhiễm. Trong hầu hết các trường hợp, đó không phải là lỗi của họ.”

Nhân viên nhà tang lễ ở Vũ Hán di chuyển thi thể một người nhiễm virus Covid-19 (Ảnh: AP)

Liệu những “người siêu lây lan” có thay đổi cách chúng ta kiểm soát dịch bệnh không?

Về cơ bản là có! Sự xuất hiện của một tác nhân gây bệnh có khả năng lây nhiễm cao đòi hỏi phải có phản ứng rất nhanh. Trong hầu hết các trường hợp, cách hiệu quả nhất để ngăn chặn tình trạng siêu nhiễm trùng là đảm bảo những người tiếp xúc được cách ly nhanh chóng.

Leong cho biết cách tốt nhất để xác định những người siêu lây lan là đảm bảo theo dõi dữ liệu chính xác. “Theo dõi càng chính xác thì có thể kiểm soát dịch bệnh càng nhanh”.

Theo ông Ooi, dù là người siêu lây nhiễm hay không, các biện pháp phòng ngừa cho từng cá nhân vẫn như nhau. Ông cho biết mọi người nên thực hiện các thói quen vệ sinh tốt – rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang và đặc biệt là không chạm tay vào mặt sau khi chạm vào các bề mặt công cộng. Ngoài ra, những người có các triệu chứng cúm thông thường: đau họng, sổ mũi, sốt… nên hạn chế ra ngoài.

Tham khảo: SCMP