1. Viết kiêu sa hay kiêu xa đúng?
Ngày nay, nếu đọc báo, đọc sách thì dường như chúng ta chỉ thấy cách viết “kiêu sa”. Tuy nhiên, khi tra cứu từ điển thì từ “kiêu xa” xuất hiện ở nhiều từ điển hơn. Điều này dẫn đến thắc mắc, viết kiêu sa hay kiêu xa mới đúng chính tả?
Theo Nghệ ngữ, cả 2 từ này đều đúng vì đã được ghi nhận trong từ điển. Cụ thể như sau:
-
Từ điển tiếng Việt do GS Hoàng Phê ghi “kiêu sa” với nghĩa (người phụ nữ) đẹp và kiêu hãnh. Còn “kiêu xa” là kiêu căng và xa xỉ.
-
Từ điển – Lê Văn Đức, Từ điển – Khai Trí, Từ điển – Thanh Nghị và Đại Từ điển Tiếng Việ đều ghi nhận “kiêu xa” với nghĩa “kiêu căng và xa xỉ”.
-
Từ điển – Nguyễn Lân ghi nhận với nghĩa kiêu ngạo và xa xỉ (kiêu: tự cao tự đại; xa: quá độ)
Ở một bài viết trên tạp chí Kiến thức ngày nay, học giả An Chi từng nói: “kiêu sa” vốn là do “kiêu xa” viết lệch chính tả mà thành. Cụ thể, nhiều từ điển cũ chỉ ghi nhận từ “kiêu xa” mà không ghi nhận “kiêu sa” như:
-
Việt Nam tự điển của Hội Khai Trí Tiến Đức ghi kiêu xa lag kiêu căng xa xỉ (Con nhà phú quý quen thói kiêu xa).
-
Tự điển Việt Nam của Ban Tu Thư Khai Trí (Saigon – 1971) định nghĩa: “kiêu xa” là kiêu kỳ xa xỉ”.
-
Đến tận Từ điển Tiếng Việt của Viện Ngôn Ngữ – Nhóm biên soạn Quang Hùng – Khắc Lâm (NXB Từ điển Bách Khoa – 2007), từ “kiêu sa” vẫn chưa được ghi nhận, chỉ có “kiêu xa” với nghĩa “kiêu căng, xa xỉ”.
Như vậy, có thể hiểu là: Ban đầu chỉ có từ “kiêu xa” với nghĩa xa xỉ, kiêu căng. Trong đó, “kiêu” là “lên mình, khoe mặt”, còn “xa” là “hoang phí”. Về sau, người ta đã biến âm “kiêu xa” thành “kiêu sa” với nét nghĩa “đẹp, kiêu hãnh” để sử dụng như một từ mới. Đó là lý do mà bây giờ người ta ít dùng “kiêu xa”, mà chỉ thấy “kiêu sa”.
2. Khi nào viết kiêu xa, kiêu sa?
Từ nghĩa cụ thể ở trên thì bạn đọc nhớ cách dùng kiêu sa hay kiêu xa như sau:
-
Kiêu sa: Dùng khi miêu tả người phụ nữ đẹp một cách sang trọng và tỏ ra kiêu hãnh.
-
Kiêu xa: Dùng để nói về sự kiêu ngạo, khoe khoang.
Kết lại, ngày nay người ta gần như chỉ dùng từ “kiêu sa” để chỉ vẻ đẹp của một người phụ nữ. Còn từ kiêu xa gần như biến mất, thay vào đó người ta hay nói kiêu ngạo, khoe mẽ… Nếu còn thắc mắc khác bạn có thể xem thêm TẠI ĐÂY nha!
