1. Bạc mạng hay bạt mạng khác nhau thế nào?
Như Nghệ ngữ đề cập ở trên, cả 2 từ bạc mạng và bạt mạng đều được ghi nhận trong từ điển. Cụ thể nghĩa từng từ này như sau:
-
Bạc mạng: Số mỏng, số phận mỏng manh thường là của người đàn bà (Từ điển – Lê Văn Đức). Hoặc Đại Nam Quốc Âm Tự Vị của Huỳnh Tịnh Của cũng định nghĩa “bạc mạng” là “rủi ro, vô phước”. Cụ thể, “bạc” vốn là một từ gốc Hán có nghĩa là “mỏng”, “nhạt” (như trong “khinh bạc”).
-
Bạt mạng: Liều lĩnh, bất chấp tất cả. Từ này được ghi nhận phổ biến ở hầu hết các từ điển như Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học, Từ điển – Lê Văn Đức, Từ điển mở – Hồ Ngọc Đức, Đại Từ điển Tiếng Việt, Từ điển – Việt Tân, Từ điển – Thanh Nghị, Từ điển – Nguyễn Lân. Từ “bạt” ở đây được Lê Văn Đức giảng là “bứng, nhổ, rút lên, lướt qua, nhảy qua”, vì thế nên mang sắc thái “bất chấp”.
Như vậy, khi chỉ ai đó hành động, nói năng một cách thiếu suy nghĩ, liều lĩnh, bất chất thì chúng ta viết là “bạt mạng”. Còn từ “bạc mạng” mặc dù được ghi nhận trong một số từ điển nhưng ít dùng, thông thường người ta sẽ dùng từ “bạc phận” để số phận mỏng manh thường là của người đàn bà.
“Bạt mạng” và “bạc mạng” không liên quan gì đến nhau, đó cũng không phải là trường hợp biến âm như “phiêu bạc” thành “phiêu bạt”.
Ngày nay, từ “bạt mạng” được dùng khá phổ biến, ví dụ trên báo chí bạn đọc sẽ thấy:
-
Xe máy phóng bạt mạng trên cao tốc
-
Xe tải phóng bạt mạng khiến nước phủ kín ôtô con
-
Thói quen chạy bạt mạng trên cao tốc của tài xế Việt
2. Phân biệt bạc hay bạt chi tiết
Ngoài trường hợp nhầm lẫn bạc mạng hay bạt mạng thì bạc/bạt cũng gây nhầm lẫn ở nhiều ngữ cảnh khác. Dưới đây chuyên mục Hỏi đáp tiếng Nghệ đã tổng hợp lại những trường hợp này để bạn đọc tham khảo.
|
Thắc mắc |
Từ viết đúng |
|
bạc màu hay bạt màu |
bạc màu |
|
bạc ngàn hay bạt ngàn |
bạt ngàn |
|
bạc bẽo hay bạt bẽo |
bạc bẽo |
|
tấm bạc hay tấm bạt |
tấm bạt |
|
bạc nhược hay bạt nhược |
bạc nhược |
|
phiêu bạc hay phiêu bạt |
phiêu bạc/ phiêu bạt |
|
phông bạc hay phông bạt |
phông bạt |
|
bạt in hay bạc in |
– |
|
cà phê bạt xỉu hay bạc xỉu |
bạc xỉu |
Kết lại, cả bạc mạng và bạt mạng đều được ghi nhận trong từ điển tiếng Việt. Trong đó từ “bạt mạng” được dùng phổ biến để chỉ tính “liều lĩnh, bất chấp tất cả”, còn “bạc mạng” ít dùng bạn đọc nha. Nếu còn thắc mắc bạn hãy nhắn tin qua Facebook tiếng Nghệ để chúng tôi giải đáp nhé!
