Cách đây đúng 60 năm (10/10/1954 – 10/10/2014), hàng triệu người dân Hà Nội hân hoan đón mừng đoàn quân chiến thắng trở về giải phóng Thủ đô. Sau cách mạng tháng Tám, Hà Nội đã cùng với cả nước kiên cường đấu tranh bảo vệ chính quyền cách mạng non trẻ. Tháng 10/1946, giặc pháp nổ súng chiếm Hải Phòng, tấn công Lạng Sơn, khiêu khích ở Hà Nội. Đáp ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến ngày 19/12/1946 của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng thực dân Pháp càng lấn tới vì chúng muốn cướp nước ta một lần nữa. Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, nhân dân Hà Nội đã đồng loạt đứng lên chống giặc, giành thế chủ động trong cuộc kháng chiến.
Trong 9 năm trường kỳ kháng chiến, với sức chiến đấu ngoan cường, trí dũng ” Gan không núng, chí không mòn”, ” Mưa dầm, cơm vắt” quân và dân ta đã làm lên chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”, Pháp buộc phải ký Hiện định Giơnevơ rút hết quân về nước, công nhận độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia.
Theo Nghị quyết ngày 17/9/1954 của Hội đồng Chính phủ, Ủy ban Quân chính thành phố Hà Nội được thành lập do thiếu tướng Vương Thừa Vũ, Tư lệnh sư đoàn Quân tiên phong làm Chủ tịch và bác sĩ Trần Duy Hưng làm Phó chủ tịch. Ủy ban Quân chính có nhiệm vụ tiếp nhận và quản lý thành phố. Bộ chỉ huy đã ra lệnh cho các đơn vị vào tiếp quản Hà Nội phải triệt để chấp hành các chính sách và kỷ luật của Chính phủ, nâng cao cảnh giác, đập tan mọi âm mưu khiêu khích của bọn phá hoại. Sư đoàn Quân tiên phong đã được Trung ương Đảng và Chính phủ giao nhiệm vụ tiếp quản Hà Nội. Ngày 9/10 quân đội ta theo nhiều đường từ ngoại thành tiến vào nội thành qua năm cửa ô tiếp nhận nhà Ga, phủ Toàn quyền, khu Đồn Thủy, khu Bờ Hồ, phủ Thống sứ… 16h cùng ngày, quân đội Liên hiệp Pháp rời khỏi thành phố, rút sang phía bắc cầu Long Biên. 16h30, quân đội ta hoàn toàn kiểm soát thành phố Hà Nội trong nguyên vẹn và an toàn. Cổng chào, khẩu hiệu dựng lên khắp các đường phố, cờ đỏ sao vàng rực rỡ trên khắp các tầng nhà.
Sáng sớm ngày 10/10/1954 nhân dân Thủ đô với quần áo chỉnh tề, mang cờ, hoa, ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh thành đội ngũ trật tự theo từng khối đơn vị như công sở, xí nghiệp, trường học, khu phố…tập trung đi tới những con đường được thông báo bộ đội sẽ đi qua.
Từ ngoại thành, qua các cửa ô, từng đoàn quân tiến sâu vào nội thành với nhiệm vụ thiêng liêng cao cả tiếp quản Thủ đô. Đoàn xe đầu tiên do thiếu tướng Vương Thừa Vũ, Chủ tịch Ủy ban Quân chính Hà Nội và bác sỹ Trần Duy Hưng, Phó chủ tịch dẫn đầu. Đúng 8 giờ, cánh quân phía Tây xuất phát từ quần ngựa do Trung đoàn trưởng Nguyễn Quốc Trị, anh hùng quân đội dẫn đầu. Các chiến sĩ diễu binh qua Kim Mã, Hàng Đẫy, Cửa Nam, Hàng Bông, Hàng Đào… đến 9h45 tiến vào Cửa Nam, thành Hà Nội.
8h45, Cánh quân phía Nam thuộc hai Trung đoàn 88 và 36 xuất phát từ Việt Nam học xá, tiến quan Bạch Mai, phố Huế, vòng quanh Hồ Gươm vòng lại đóng ở khu vực Đồn Thủy.
Đến 9h30 Đoàn cơ giới và pháo binh xuất phát từ Bạch Mai, qua Phố Huế, đến 10h15 đến Bờ Hồ, qua hàng Đào, Hàng Ngang, chợ Đồng Xuân, rẽ sang đường Cửa Bắc tiến vào Thủ đô. Nhân dân hò reo phất cờ. Cả Hà Nội đều hân hoan, phấn khởi chào đón đoàn quân giải phóng. Hà Nội ngập tràn những lời ca, tiếng hát chào đón đoàn quân chiến thắng trở về.
Đúng 15 giờ, còi Nhà hát Thành phố nổi lên, hàng chục vạn quân dân Hà Nội đã trang nghiêm dự lễ chào cờ do ủy ban quân chính tổ chức tại sân vận động Cột Cờ. Lần đầu tiên lá cờ tổ quốc tung bay trên đỉnh cột cờ Hà Nội. Hòa bình, độc lập đã về lại với Thủ đô tổ quốc anh hùng. Tại buổi lễ chào cờ lịch sử này, cả Hà Nội lặng yên lắng nghe Chủ tịch Ủy ban Quân chính Vương Thừa Vũ đọc lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi đồng bào Thủ đô nhân ngày giải phóng, từng câu, từng chữ của Bác thấm sâu vào trong trái tim mỗi con người Hà Nội “Tám năm qua, Chính phủ phải rời xa Thủ đô để kháng chiến cứu nước. Tuy xa nhau, nhưng lòng Chính phủ luôn luôn gần cạnh đồng bào. Ngày nay, do nhân dân ta đoàn kết nhất trí, quân đội ta chiến đấu anh dũng, hòa bình đã thắng lợi, Chính phủ lại trở về với Thủ đô, với đồng bào. Muôn dặm một nhà, lòng vui mừng khôn xiết…”
60 Năm đã qua đi kể từ ngày 10/10/1954 nhưng khí thế hào hùng của ngày đầu Giải phóng Thủ đô đã trở thành ngày lịch sử, là dấu son chói lọi trong cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ. Trải qua bao biến cố thăng trầm của thời gian, Hà Nội từ một thành phố bị chiến tranh tàn phá, giờ Thủ đô Hà Nội đang thay đổi mỗi ngày. Hiện tại, Hà Nội xếp thứ 7/63 tỉnh, thành về thực hiện cải cách hành chính. Chỉ số ứng dụng công nghệ thông tin trong các cơ quan hành chính Nhà nước, Hà Nội xếp thứ 2/63 tỉnh, thành phố. Hà Nội được bình chọn là Thành phố thuộc tốp 5 trong tổng số 20 thành phố hấp dẫn nhất Châu Á đối với khách du lịch… Để xứng đáng thành một trung tâm về kinh tế, văn hóa, khoa học và giáo dục, có vị trí quan trọng của cả nước Chính quyền và người dân Hà Nội đang ra sức xây dựng Thủ đô ngày càng phát triển, hiện đại xứng đáng là Thủ đô hòa bình, Thủ đô “Ngàn năm văn hiến”.
