Thơ Lê Anh Xuân lấy cảm hứng từ tình yêu quê hương, đất nước và con người Việt Nam. Là một người chiến sĩ, ông yêu nhân dân bao đời cần mẫn và anh dũng, để rồi từ đó viết lên bao tác phẩm hay xuất sắc. Hãy cùng Tuyên Giáo Thủ Đô bỏ túi tuyển tập thơ hay của Lê Anh Xuân trong bài viết sau.
Dáng đứng Việt Nam
Anh ngã xuống đường băng Tân Sơn NhứtNhưng Anh gượng đứng lên tì súng trên xác trực thăngVà Anh chết trong khi đang đứng bắnMáu Anh phun theo lửa đạn cầu vồng.Chợt thấy anh, giặc hốt hoảng xin hàngCó thằng sụp xuống chân Anh tránh đạnBởi Anh chết rồi nhưng lòng dũng cảmVẫn đứng đàng hoàng nổ súng tiến côngAnh tên gì hỡi Anh yêu quýAnh vẫn đứng lặng im như bức thành đồngNhư đôi dép dưới chân Anh giẫm lên bao xác MỹMà vẫn một màu bình dị, sáng trongKhông một tấm hình, không một dòng địa chỉAnh chẳng để lại gì cho riêng Anh trước lúc lên đườngChỉ để lại cái dáng-đứng-Việt-Nam tạc vào thế kỷ:Anh là chiến sỹ Giải phóng quân.Tên Anh đã thành tên đất nướcÔi anh Giải phóng quân!Từ dáng đứng của Anh giữa đường băng Tân Sơn NhứtTổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân
Lời bình:
Dáng đứng Việt Nam là một trong những bài thơ hay của Lê Anh Xuân, khắc họa hình ảnh người lính hy sinh trong tư thế ngẩng cao đầu, trở thành biểu tượng của sự kiêu hãnh và bất khuất của dân tộc. Hình ảnh “anh ngã xuống, đường băng Tân Sơn Nhất” tượng trưng cho sự hy sinh oanh liệt trong cuộc chiến.
Cách mô tả “anh hùng như dáng đứng Việt Nam” không chỉ vinh danh sự anh dũng của người lính mà còn gợi lên ý niệm về một dân tộc luôn đứng vững trước mọi gian nan. Sự kiên cường và ý chí quyết tâm này là điểm sáng trong phong cách thơ kháng chiến của Lê Anh Xuân.
Dáng đứng Việt Nam – Thơ Lê Anh Xuân hay nhất
Cấy đêm
Nhớ sao những buổi cấy đêm,Tiếng cười nho nhỏ, ánh đèn lung linh.Hỡi em tay cấy nhanh nhanh,Có anh cầm súng đứng canh xóm ngoài.Ca-nông em nhớ lắng tai,Bến Tre bắn xuống, Mỏ Cày bắn qua.Mẹ ơi tóc bạc tuổi già,Cấy đêm mẹ vẫn xông pha chẳng sờn.Ngón tay bật máu mảnh bom,Cấy bao nhiêu mạ, căm hờn bấy nhiêu.Chúng tưởng đâu dội nhiều bom đạn,Ta bỏ làng, bỏ xóm ta đi.Thức đêm ta cấy quản gì,Sáng ra lúa đã xanh rì đồng ta!
Lời bình:
Cấy đêm tập trung vào hình ảnh những người nông dân âm thầm làm việc giữa đêm đen để phục vụ cách mạng. Không chỉ đơn thuần là lao động nông nghiệp, công việc cấy đêm còn trở thành biểu tượng của sự hy sinh thầm lặng, gắn kết giữa cuộc sống đời thường và tinh thần kháng chiến.
Ánh sáng lấp lánh của những đốm lửa giữa cánh đồng cấy trong đêm tối chính là những tia sáng hy vọng cho một tương lai tươi sáng hơn, khi đất nước giành được độc lập.
Đây là một những bài thơ của Lê Anh Xuân về chủ đề quê hương và cách mạng mà bạn không thể bỏ qua.
Dừa ơi
Tôi lớn lên đã thấy dừa trước ngõDừa ru tôi giấc ngủ tuổi thơCứ mỗi chiều nghe dừa reo trước gióTôi hỏi nội tôi: “Dừa có tự bao giờ?”Nội nói: “Lúc nội còn con gáiĐã thấy bóng dừa mát rượi trước sânĐất này xưa đầm lầy chua mặnĐời đói nghèo cay đắng quanh năm”
Hôm nay tôi trở về quê cũHai mươi năm biết mấy nắng mưaNội đã khuất rồi xanh rì đám cỏTrên thân dừa vết đạn xác xơ.Dừa ơi dừa! Người bao nhiêu tuổiMà lá tươi xanh mãi đến giờTôi nghe gió ngàn xưa đang gọiXào xạc lá dừa hay tiếng gươm khua.
Ôi có phải nhà thơ Đồ ChiểuTừng ngâm thơ dưới rặng dừa nàyTôi tưởng thấy nghĩa quân đuổi giặcVừa qua đây còn lầy lội đường dây.
Tôi đứng dưới hàng dừa cao vútCạnh hàng dừa tơ lá mướt xanh màuNhững công sự còn thơm mùi đấtCạnh những chiến hào chống Pháp năm nao.
Vẫn như xưa vườn dừa quê nộiSao lòng tôi vẫn thấy yêu hơnÔi thân dừa đã hai lần máu chảyBiết bao đau thương, biết mấy oán hờn.
Dừa vẫn đứng hiên ngang cao vútLá vẫn xanh rất mực dịu dàngRễ dừa bám sâu vào lòng đấtNhư dân làng bám chặt quê hương.
Dừa bị thương dừa không cúi xuốngVẫn ngẩng lên ca hát giữa trờiNếu ngã xuống dừa ơi không uổngDừa lại đứng lên thân dựng pháo đài.
Lá dừa xanh long lanh ánh nắngTheo đoàn quân thành lá nguỵ trangNếu rụng xuống dừa ơi không uổngDừa lại cháy lên ánh đuốc soi đường.
Đất quê hương nát bầm vết đạnĐã nuôi dừa năm tháng xanh tươiÔi có phải dừa hút bao cay đắngĐể trổ ra những trái ngọt cho đời.
Nghe vườn dừa rì rào tiếng nhạcLòng nao nao tôi nhớ nội xiết baoTuổi thơ xưa uống nước dừa dịu ngọtTôi biêt đâu thuở chua xót ban đầu.
Tôi ngước nhìn mùa xuân nắng dọiBốn mặt quê hương giải phóng rồiTôi bỗng thấy nội tôi trẻ lạiNhư thời con gái tuổi đôi mươiNhư hàng dừa trước ngõ nhà tôi.
Lời bình:
Dừa ơi là tác phẩm tiêu biểu của Lê Anh Xuân thể hiện tình yêu quê hương qua hình ảnh cây dừa. Tác giả đã nhân cách hóa cây dừa – một biểu tượng thân thuộc của vùng Nam Bộ, trở thành hình ảnh gần gũi với người dân.
Cây dừa không chỉ là hiện thân của sự bình dị, mộc mạc mà còn là biểu tượng của sức sống mãnh liệt, kiên cường trước giông bão, như chính con người Việt Nam giữa chiến tranh. Giọng thơ trong sáng, mượt mà, đậm chất trữ tình đã góp phần làm nổi bật tinh thần yêu quê hương, gắn bó với đất mẹ.
Gửi miền Bắc
Quê tôi có những mái nhà lá nhỏBên bờ Cửu Long xa cách sông HồngNhưng tuổi thơ trong những giờ sử kýTheo Quang Trung tôi từng đến Thăng Long.Nhớ những chiều nhìn về phương BắcThấy xa xa đàn cò trắng bay vềTôi ngỡ trên lưng cò có chút bùn miền BắcDù cánh cò chẳng bay tới ngoài kia.Tôi lớn lên giặc ngăn chia đất nướcNhưng súng gươm đâu ngăn được tình thươngĐâu ngăn được mặt trời đỏ rựcKhi lòng tôi đã hoá hướng dương.Tôi lắng nghe tim tôi đập vội“Đây là đài tiếng nói Việt Nam”Nghe ngoài đó gió mùa đông bắc thổiTôi muốn gửi lòng tôi chút nắng Hậu GiangTôi vui theo từng mái trường ngói đỏTừng vỉa than đen, từng gié lúa vàng.Tôi đau đớn Mỹ dội bom tàn pháTất cả những gì tôi quí, tôi yêuDù đèo Ngang tôi chưa từng đếnThơ bà huyện Thanh Quan tôi đã thuộc lòngHoa lá cỏ cây có bị bom cháy xém?Mái nhà kia dưới núi có còn chăng?Ôi mảnh đất bốn nghìn năm lịch sửĐã chôn vùi bao lũ xâm lăng.Hôm nay lại đánh tan giặc MỹXác phản lực rơi cạnh mũi tên đồng.Tôi nhớ mãi từng tên sông, tên núiTên những chiến công, tên những anh hùng.Tin chiến thắng từ quê hương kết nghĩaVọng về Nam giục giã những bàn chânCả hai miền cùng một ngôi sao đỏCùng ánh trăng soi ngọn súng trường.Hố bom trong này giống hố bom ngoài đóCả hai miền cùng một kẻ thù chung.Từng tảng đất ở miền Nam phá lộĐang chuyển ra miền Bắc sửa đườngThan Cẩm Phả đã cháy bùng ngọn lửaBập bùng soi giữa đỉnh Trường SơnÔi miền Bắc nơi lòng tôi yêu quýNơi bùng lên một chân lý Bác HồNơi đang dựng một thiên đường hùng vĩNơi còn đây di chỉ của người xưaNơi tôi đã yêu thương từ thuở nhỏTrong máu tôi có dòng máu cha ôngNhư trái sầu riêng trên dòng sông Nam bộCó hương phù sa của nước sông Hồng.Gửi miền Bắc cả trái tim tôi đóNgày ngóng trông, đêm thương nhớ xiết baoGửi miền Bắc lòng miền Nam chung thuỷĐang xông lên chống Mỹ tuyến đầu.
Lời bình:
Gửi miền Bắc là tiếng nói từ miền Nam hướng về miền Bắc, nơi mà Lê Anh Xuân xem là biểu tượng của hy vọng và sự hỗ trợ mạnh mẽ trong cuộc kháng chiến. Tình cảm dành cho miền Bắc thể hiện qua những dòng thơ đậm đà tình yêu và khát khao hòa bình.
Bài thơ như một bức thư gửi gắm tấm lòng của những người con miền Nam đang chiến đấu với niềm tin và sự mong chờ vào sự tiếp sức của hậu phương miền Bắc.
Nếu bạn còn thắc mắc Lê Anh Xuân là tác giả của bài thơ nào mà nổi tiếng và được yêu thích đến vậy thì đây là câu trả lời hợp lý nhất.
Gửi Miền Bắc
Hành quân giữa rừng xuân
Rừng xa vọng tiếng chim gùNgân nga tiếng suối vi vu gió ngànMùa xuân đậm lá nguỵ trangĐường ra tiền tuyến nở vàng hoa maiBa lô nặng, súng cầm tayĐường xa biết mấy dặm dài nhớ thươngGiờ này mẹ ở quê hươngCũng chừng đang dõi theo đường ta điĐêm mưa, ngày nắng sá gìQuân thù còn đó, ta đi chưa vềChim rừng thánh thót bên kheNhìn lên xanh biếc bốn bề rừng xuân.
Lời bình:
Hành quân giữa rừng xuân đưa người đọc vào khung cảnh thiên nhiên tuyệt đẹp của rừng xuân, nhưng đồng thời cũng là hình ảnh của những cuộc hành quân chiến đấu không ngừng nghỉ. Bài thơ vừa khắc họa được vẻ đẹp thiên nhiên, vừa thể hiện sự kiên trì và quyết tâm của những người chiến sĩ trên con đường giành độc lập.
Từng bước chân hành quân giữa rừng xuân như hòa nhịp với hơi thở của đất trời, tạo nên sự cộng hưởng mạnh mẽ giữa con người và thiên nhiên.
Trong các bài thơ của Lê Anh Xuân, không ngoa khi nhận xét Hành quân giữa rừng xuân là bài thơ hay nhất.
Nhớ cơn mưa quê hương
Quê nội ơiMấy năm trời xa cáchĐêm nay, ta nằm nghe mưa rơiNghe tiếng trời gầm xa lắc…Cớ sao lòng thấy nhớ thương.
Ôi cơn mưa quê hươngĐã ru hát hồn ta thuở bé,Đã thấm nặng lòng ta những tình yêu chớm hé.Nghe tiếng mưa rơi trên tàu chuối, bẹ dừa,Thấy mặt trời lên khi tạnh những cơn mưa.Ta yêu quá như lần đầu mới biếtTa yêu mưa như yêu gì thân thiếtNhư tre, dừa, như làng xóm quê hương.Như những con người – biết mấy yêu thương.Ôi tuổi thơ, ta dầm mưa ta tắm.Ta lội tung tăng trên mặt nước mặt sôngTa lặn xuống, nghe vang xa tiếng sấmNghe mưa rơi, tiếng ấm tiếng trong.
Ôi đâu rồi những trò chơi tuổi trẻNhững tàu chuối bẹ dừa, những mảnh chòi nhỏ béNhững vết chân thơ ấu buổi đầu tiênMấy tấm mo cau là mấy chiếc thuyềnMưa cuốn đi rồi.Mưa chảy xuống dòng sông quê nộiSóng nước quê hương dào dạt chảy về khơi,Chở những kỷ niệm xưa, chìm lắng bốn phương trời.Và ta lớn tình yêu hoà bể rộngCơn mưa nhỏ của quê hương ta đã sốngNay vỗ lòng ta rung động cả trăm sông,Ôi cơn mưa quê hương.Mưa là khúc nhạc của bài ca êm mát.Những đêm ta nằm nghe mưa hát mưa ơiNghe mưa đập cành tre, nghe mưa rơi tàu lá,Thầm thì rào rạt vang xa…
Có lúc bỗng phong ba dữ dộiMưa đổ ào như thác dồn trăm lối.Giấc mơ xưa có chớp giật, sấm gầm,Trang sử nhỏ nhà trường bỗng hoá mưa giông.Nghe như tiếng của Cha Ông dựng nước,Truyền con cháu phải ngẩng cao mà bướcNghe như lời cây cỏ gió mưa.Đang hát tiếp bài ca bất khuất ngàn xưa…
Mưa tạnh rồi, như mùa xuân nhẹ trổiThấy sánh xanh trên những cành xanh nắng rọiMưa ơi mưa, mưa gội sạch những cành nonMang đến mùa xuân những quả ngọt tươi ngon.Ôi vui quá không thấy chim đâu cảMà bờ tre nghe giọng hót trong lành.Nhà ai đấy nhịp chày ba rộn rã,Làm hạt mưa trên cành lá rung rinh.
Mấy cô gái bên kia sông giặt áoTay rẩy nước. Bỗng mưa rào nho nhỏCánh tay cô hay cánh gió nhẹ đưaRung cành tre rơi nhỏ một cơn mưa…Ôi yêu quá mấy hàng dừa trước ngõRễ dừa nâu, muờn mượt gân tơĐường tạnh ráo, đất lên màu tươi mởnĐã yêu rồi sao bổng thấy yêu hơn…Quê hương ơi, mấy năm trời xa cáchĐêm nay ta nằm nghe mưa rơi,Nghe tiếng trời gầm xa lắc…Cớ sao lòng lại xót đau…Ta muốn về quê nộiTa muốn trở lại tuổi thơTa muốn nằm trên mảnh đất ông chaNghe mưa đập cành tre, nghe mưa rơi tàu lá…Ôi tiếng sấm từ xa, bỗng gầm vang rộn rã…
Lời bình:
Nhớ cơn mưa quê hương là một tác phẩm của Lê Anh Xuân đậm chất hoài niệm, gợi nhớ về những kỷ niệm bình dị của tuổi thơ và quê nhà. Cơn mưa trong thơ không chỉ đơn thuần là hiện tượng thiên nhiên mà còn là biểu tượng của những ký ức gắn liền với quê hương.
Bài thơ là sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa người chiến sĩ đang chiến đấu và những hình ảnh thân thương nơi quê nhà, mang lại cảm giác gần gũi, sâu lắng trong lòng người đọc.
Ta yêu quê ta
Yêu từng bờ ruộng, lối mòn,Đỏ tươi bông gạo, biếc rờn ngàn dâu.Yêu con sông mặt sóng xao,Dòng sông tuổi nhỏ rì rào hát ca.Yêu hàng ớt đã ra hoa,Đám dưa trổ nụ, đám cà trổ bông.Yêu sao tiếng mẹ ru nồng,Tiếng thoi lách cách bên nong dâu tằm.
Lời bình:
Ta yêu quê ta là lời ca ngợi vẻ đẹp của quê hương với những hình ảnh quen thuộc như lúa, tre, sông, và đồng quê. Lê Anh Xuân đã vẽ nên một bức tranh quê hương với những màu sắc tươi sáng, hài hòa giữa thiên nhiên và con người. Bài thơ là sự kết tinh của tình yêu quê hương sâu đậm và niềm tự hào về mảnh đất mà ông đã sinh ra và lớn lên.
Ta yêu quê ta
Trở về quê nội
Ôi quê hương xanh biếc bóng dừaCó ngờ đâu hôm nay ta trở lạiQuê hương ta tất cả vẫn còn đâyDù người thân đã ngã xuống đất nàyTa lại gặp những mặt người ta yêu biết mấyTa nhìn ta, ta ngắm, ta sayTa run run nắm những bàn tayThương nhó dồn trong tay ta nóng bỏng.
Đây rồi đoạn đường xưaNơi ta vẫn thường đi trong mộngKẽo kẹt nhà ai tiếng võng trưaẦu ơ… thương nhớ lắmƠi nhũng bông trang trắng, những bông trang hồng.Như tấm lòng em trong trắng thủy chungNhư trái tim em đẹp màu đỏ thắmCon sông nhỏ tuổi thơ ta đã tắmVẫn còn đây nước chẳng đổi dòngHoa lục bình tím cả bờ sông.
Mẹ lưng còng tóc bạcNgậm ngùi kể chuyện ta ngheTám em bé chết vì bom xăng đặcTrên đường đi học trở về.Giặc giết mười người trong một ấpBà con khiêng xác chất đầy ghe
Chở lên Bến Tre đấu tranh với giặcLàng ta mấy lần bom giội nátDừa ngã ngổn ngang, xơ xác bờ tre,Mẹ dựng tạm mái lêu che mưa che gió.Ta có ngờ đâu mái lều của mẹDưới lớp đất kia ngọn lửa vẫn cònMẹ ta tần tảo sớm hômNuôi các anh ta dười hầm bí mậtCả đời mẹ hy sinh gan gócHai mươi năm giữ đất, giữ làngÔi mẹ là bà mẹ miền Nam.Ta có ngờ đâu em ta đấyDưới mái lều kia em đã lớn lênEm đệp lắm như mùa xuân bừng dậySúng trên vai cũng đẹp như emEm ơi! Sao tóc em thơm vậyHay em vừa đi qua vườn sầu riêngTa yêu giọng em cười trong trẻoNgọt ngào như nước dừa xiêm
Yêu dáng em đi qua cầu tre lắt lẻoDịu dàng như những nàng tiênEm là du kích, em là giao liênEm là chính quê hương ta đóMười một năm rồi ta nhớ, ta thương
Đêm đầu tiên ta ngủ giữa quê hươngSao thấy lòng ấm lạDù ngoài trời tầm tã mưa tuônTiếng đại bác gầm rung vách láÔi quê hương ta đẹp quá!Dù trên đường còn những hố bomDù áo em vẫn còn mảnh váChỉ có trái tim chung thủy, sắt sonVà khẩu súng trong tay cháy bỏng căm hờn.
Lời bình:
Trong bài thơ Trở về quê nội, Lê Anh Xuân diễn tả niềm vui và xúc động khi trở về nơi chôn rau cắt rốn. Tình yêu quê hương, tình cảm gia đình gắn bó được thể hiện rõ nét qua từng hình ảnh giản dị như ngôi nhà, cánh đồng, và bóng dáng người thân.
Thơ Lê Anh Xuân luôn mang nét đẹp mộc mạc, chân thành, nhưng đằng sau đó là những tình cảm lớn lao và sự trân trọng đối với nguồn cội.
Về đi em
Về đi em! Hỡi em yêu quýVề với quê hương rợp bóng dừa xanhChắc em đã sẵn sàng rồi nhỉEm chờ ngày đi như khi đứng chờ anhCó phải em muốn hoá cánh chim xanhVượt Trường Sơn bay vút về quê mẹAnh tưởng thấy em khóc oà như con trẻKhi đặt bàn chân lên mảnh đất quê hương.
Anh nhớ em – nhớ miền Bắc yêu thươngNhớ dáng em đứng bên đường dương liễuCủa hồ Tây buổi chiều dìu dịuNhớ mắt em trong sáng dịu dàngNhư trời miền Bắc buổi thu sangAnh mang em suốt dặm đường xa lắcNhư mang trong tim ngôi sao phương BắcMang niềm tin ngày thống nhất mai sauDù lửa bom đang dội trên đầu.
Em hãy kể anh nghe những ngày sôi nổiHàng triệu thanh niên theo lời Đảng gọiĐang sẵn sàng đi bất cứ nơi đâuĐâu khó khăn tuổi trẻ đi đầu.
Anh như thấy bóng em đi đấyEm ở xa mà gần anh biết mấyNhư trái tim trong lồng ngực anh đâyNhư miền Nam trong miền Bắc đêm ngày.
Anh đã về thăm trường xưa em họcVẫn rung rinh hàng tràm xanh như ngọcVẫn dòng kinh đỏ tận chân trờiVẫn dòng sông mải miết về khơi.
Nhưng bao chuyện buồn vui em có biết?Dòng kinh đỏ máu đồng bào bị giếtHàng tràm xanh rụng lá mấy lầnVà mái trường mấy bận nát tan.Nhưng bọn chúng làm sao giết đượcCả miền Nam thành đồng bất khuấtRừng U Minh vẫn xanh biếc bóng tràmHết bom rồi, tiếng trẻ lại đùa vang.
Nhìn em gái đang ngồi trong lớpChỗ em ngồi xưa trời mưa thường dộtAnh nhớ em biết mấy em ơi!Chỗ em ngồi đây mà em ở đâu rồiPhải chi em về nơi trường cũLàm cô giáo sống giữa bầy chim nhỏChắc em sẽ vui, sẽ quý, sẽ thươngNhững trẻ thơ cắp sách đến trườngĐã anh dũng như mẹ cha anh dũngHọc từng chữ giữa tiếng bom tiếng súngTối lại về cùng mẹ vót chôngCác em vui như con sáo sổ lồng.
Anh đã gặp những người con gáiCũng như em dịu dàng biết mấyCũng như em hai mươi tuổi trắng trongEm biết chăng đấy là những anh hùngĐã mấy lần tay không cướp bótĐã trăm bận biểu tình chống giặcAnh muốn em như thế. Hỡi emHãy về đây sống lại những đêmLửa cách mạng đỏ những làng kháng chiếnVề với mái chèo mặn nồng gió biểnVề vót chông, về cầm súng, cầm daoGian khổ nhiều nhưng hạnh phúc xiết bao.
Em đã đẹp trong chiếc áo dài Hà NộiĐi giữa đường thơm mỗi mùa xuân tớiEm còn đẹp hơn trong chiếc áo bà baNhuộm màu đen, màu bùn đất quê nhàĐẹp lắm em đi đường dừa xanh mátTóc em ướp hương sen Đồng ThápĐẹp lắm khi em đứng dưới chiến hàoĐem tuổi xuân xoá sạch thương đau.
Em còn thức hay em đã ngủ?Ôi Hà Nội đường thơm hoa sữaEm có nghe ngoài cửa, cây xanhĐang rì rào tiếng vọng của anhChắc em đã sẵn sàng rồi nhỉMột chiếc ba-lô, một tâm hồn chiến sĩCó phải em đêm ngủ không yênKhúc quân hành đang giục trong tim.
Lời bình:
Về đi em là lời nhắn gửi đầy yêu thương và khích lệ. Bài thơ mang sắc thái lãng mạn nhưng cũng thấm đượm tinh thần chiến đấu. Hình ảnh người em trở về được miêu tả trong bối cảnh đất nước đang kêu gọi tất cả mọi người đứng lên bảo vệ tổ quốc.
Tình yêu và sự hòa hợp giữa con người và đất nước là cảm hứng xuyên suốt trong bài thơ.
Qua Ấp Bắc
Tôi đi trên cánh đồng Ấp BắcĐất dưới chân thơm mát, phì nhiêuChiều Ấp Bắc trong veoĐồng Ấp Bắc một màu xanh ngắt
Ôi Ấp Bắc thành đồng bất khuấtChiến công đã vang khắp địa cầuMà mảnh đất này giản dị biết baoBông súng dưới ao nở xoè cánh quạtNhững rặng trâm bầu, những hàng bình bátNhững đám mạ xanh, những liếp mía vàngVà đâu đây mùi bùn đất Việt NamTất cả đã trở thành bất tửTừng ngọn gió đã thổi vào lịch sửTôi tưởng nơi đây tan nát còn đâuLạ lùng thay lúa vẫn tươi màuLúa trùng điệp vây quanh đồn giặcLúa bất khuất như người bất khuấtPhù sa đã lấp những hố bomVà cả những vết thương của tâm hồnQuân giặc đêm ngày vẫn giội bom, trút đạnVì sao đất này vẫn xanh màu cuộc sống?
Tôi bước đi lòng thấy bâng khuângAnh nằm ở đâu? Hỡi anh ĐừngChỗ các anh nằm đơn sơ nấm đấtBát ngát bốn bên rì rào lúa hátBóng hàng tre che mát nghĩa trangBuổi chiều dâng những hoa nắng tươi vàng
Thôi tôi đi nhé! Chiều sắp tắtĐường còn dài hẹn mai lại gặpTôi quay nhìn giữa đồng lúa mênh môngMộ của các anh sao bỗng giống lạ lùngNhững công sự bên đường mới đắpNgôi sao chiều cháy rực trời Ấp Bắc.
Lời bình:
Bài thơ Qua Ấp Bắc tái hiện lại một trong những chiến công quan trọng của quân dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Thơ Lê Anh Xuân không chỉ đơn thuần là ghi lại những sự kiện lịch sử, mà còn làm nổi bật tinh thần bất khuất và chiến thắng của người dân qua từng hình ảnh, từng câu chữ giàu cảm xúc.
Nguyễn Văn Trỗi
Khi Anh gọi Bác ba lầnLòng anh như thấy được gần Bác thêmAnh chưa được tận mắt nhìnNhưng hình ảnh Bác trong tim vẫn ngời“Cháu yêu Bác lắm, Bác ơi!Những năm kháng chiến từ hồi còn thơTrung thu gặp Bác trong mơKính yêu cháu hát: “Bác Hồ Chí Minh”…Giờ đây trước phút tử hìnhCháu như thấy Bác đang nhìn cháu đâyBác hôn cháu, Bác cầm tayCháu hôn lại Bác sáng nay ba lần”Muôn năm! Muôn năm! Muôn năm!Triệu người đáp lại ầm ầm bốn phươngTiếng hô gặp núi, núi vangGặp sông, sông hát, gặp rừng, rừng caBác Hồ khi hiện vào taNhư tên bật ná, thác sa khỏi ghềnhÔi ba tiếng Hồ Chí Minh!Đã thành vũ khí, đã thành niềm tinĐã thành lời hứa thiêng liêngLửa thiêu chẳng cháy, đá nghiền chẳng tanCổ gông cổ vẫn thét vangTay còng tay vẫy vẫn ngàn cánh tayBác là non nước, trời mâyViệt Nam có Bác mỗi ngày đẹp hơnCòn cao hơn đỉnh Thái SơnNghìn năm chung đúc tâm hồn ông chaĐiệu lục bát, khúc dân caViệt Nam là Bác, Bác là Việt Nam“Việt Nam muôn năm!”Việt Nam, Tổ quốc muôn nămNơi ta yêu quý muôn vàn của taDù đây trường bắn Chí HòaĐất chân ta đứng vẫn là của taSau lưng ta cả quê nhàNơi lưng ta tựa ấy là Trường SơnLà bờ ruộng, lối cỏ mònĐỏ tươi bông gạo, biếc rờn ngàn dâuLà Thu Bồn mặt nước xaoDòng sông tuổi nhỏ rì rào hát caLà hàng ớt đã ra hoaĐám dưa trổ nụ, đám cà trổ bôngLà trưa tiếng mẹ ru nồngTiếng thoi lách cách bên nong dâu tằmLà Việt Nam! Là Việt Nam!Biển Đông một dải xanh lam cõi bờViệt Nam đất nhạc, đất thơChân mây điểm trắng cánh cò quê hươngĐầm sen nở trắng, nở hườngĐêm trăng thơm dịu những đường sầu riêngViệt Nam xứ sở thần tiênBốn mùa một sắc trời riêng đất nàyXóm làng, đồng ruộng, rừng câyNon cao gió đựng, sông đầy nắng chanSum sê xoài biếc, cam vàngDừa nghiêng cau thẳng hàng hàng nắng soiCó nơi đâu đẹp tuyệt vờiNhư sông, như núi, như người Việt NamĐầu trời ngất đỉnh Hà GiangCà Mau cuối đất mỡ màng phù saTrường Sơn chí lớn ông chaCửu Long lòng mẹ bao la sóng tràoMặt trời ánh sáng tự hàoDáng đi cũng lấp lánh màu tự doBốn ngàn năm dựng cơ đồVạn năm từ thuở ấu thơ loài ngườiÔi Việt Nam! Việt Nam ơi!Việt Nam, ta gọi tên Người thiết tha.
Lời bình:
Nguyễn Văn Trỗi là bài thơ bi tráng, vinh danh người anh hùng Nguyễn Văn Trỗi – một trong những biểu tượng của lòng dũng cảm và tinh thần kiên cường trong kháng chiến. Bài thơ nhấn mạnh vào sự hy sinh của anh vì đất nước, và cách anh đối diện với cái chết đã khơi dậy niềm tự hào và cảm xúc mạnh mẽ trong lòng người đọc.
01
Tàu đi chiều xuống não nềTiếng kêu trên bến tái tê lòng người– “Trỗi ơi! Trở lại Trỗi ơi!”Tiếng kêu chới với nước trời mênh mangTiếng kêu đau giọng Quảng NamTiếng kêu đứt nối theo hàng lệ nhanh– “Vì nghèo em phải xa anhThôi anh ở lại, một mình em đi”Ôi Đà Nẵng, bến chia lyAnh về ruột héo, em đi gan bàoChiều hôm biển tím niềm đauTiếng kêu đã tắt, bến tàu đã xaCánh chim man mác sương nhoàBèo trôi vật vã bao la sóng dồiThân bèo chìm nổi trùng khơiĐói nghèo vỗ sóng cuộc đời lênh đênhCòn đâu cát trắng dâu xanhSông Thu Bồn đậm bóng hình tuổi thơCòn đâu tấm ảnh Bác HồMái trường kháng chiến, tiếng hò đêm trăngChỉ còn bát ngát sương giăngChỉ còn sóng vỗ bạc đầu tuổi xanhChỉ còn tiếng gọi thất thanhChỉ còn giọt lệ đẫm manh áo sờnTàu đi trong bóng hoàng hônNgảnh trông xa lắc cánh buồm về đâu?Mắt nhìn mà dạ xót đauCánh buồm như thể lưỡi dao cứa lòng
Đi đâu? Phố lạ người đôngĐây cầu Công Lý (có công lý gì)Dưới cầu màu nước đen sìNhà sàn chen mái thấp tè mặt sôngTưởng đâu thuận bến xuôi dòngLên bờ, đời vẫn bềnh bồng biển khơiĐi đâu? Công Lý chẻ đôiĐường trong hẹp té, đường ngoài nở toGập ghềnh trong đạp xích lôPhẳng phiu ngoài chạy ô tô Hoa KỳTự Do, tên phố dị kỳTự do Mỹ, tự do gì Việt NamSài Gòn trại lính, nhà giamHộp đêm xanh đỏ buôn dâm bán ngườiSài Gòn lũ Mỹ sặc cườiXin tiền tiếng trẻ khàn hơi bên đường
Không, Sài Gòn vẫn hiên ngangSáng trưng khuôn mặt sao vàng long lanhÔi thành phố Hồ Chí Minh!Sài Gòn vẫn sắc trời xanh Bác HồLấy thân làm đuốc đốt thùSài Gòn rực chói bài thơ tuyệt trầnSài Gòn gươm súng hành quânChiến khu là mỗi lòng dân đô thànhSài Gòn nuôi lớn đời AnhCho Anh lý tưởng, cho tình yêu thươngCho Anh đôi mắt hướng dươngCho Anh dòng máu thơm hương anh hùng
Nhớ sao tháng bảy mưa dôngTháng năm nắng hạ lưng còng cháy khôMột thân với một xích lôCái ăn cái mặc phải lo hàng ngàyBát cơm vơi, nước mắt đầyMới mười lăm tuổi đắng cay đã thừaNghề xe chẳng biết chen đuaChẳng quen mánh khoé nên thưa khách đườngCó đêm lũ Mỹ say cuồngBắt Anh phải chở, phải mang về đồnTrên xe nó mửa, nó nônXuống xe nó chửi, nó còn bạt taiCó lần giữa phố, ban ngàyMột bầy lính Mỹ đi vây bắt ngườiHiếp xong em gái tắt hơiBa đô la, một mạng người Việt NamBỏ đi thì thật không camỞ thì không một lưỡi gươm rửa hờnThù kia càng nén, càng dồnBiết ai mà giải ngọn nguồn, với ai?Kể từ khi gặp anh HaiGặp người cách mạng bỗng thay đổi đờiDạy Anh làm thợ, làm ngườiChân trời rộng mở… sáng ngời ước mơĐã từng làm thợ đốt lòTừng đi bộ đội Cụ Hồ đánh TâyAnh Hai hiền dịu, yêu thayGiọng anh Hai nói dễ ngày nào quênDẫu trời chưa sạch bóng đenTiếng kêu Đà Nẵng trong đêm réo hoàiNhưng ngày đã loé tương laiCuộc đời Anh có anh Hai dắt dìuVà Anh đã gặp người yêuGặp Quyên, cô thợ cũng nghèo như AnhNhư hai dòng suối biếc xanhGặp nhau trong nắng bỗng thành đại dương
Lời bình:
Bài thơ “01” của Lê Anh Xuân là bản trường ca bi tráng, kết hợp giữa tình yêu, lòng căm thù và khát vọng giải phóng dân tộc. Từng câu thơ khắc họa sâu sắc những đau thương mà con người Việt Nam đã phải chịu đựng dưới ách thống trị của Mỹ – Ngụy trong chiến tranh, đặc biệt là sự nghèo khổ, chia ly và bất công xã hội.
Anh là con sông chảy trước nhà em
Anh là con sông chảy trước nhà emEm có nghe tiếng sóng vỗ ngày đêm
Buổi sáng nước lên sông chảy êm đềmEm có thấy nhiều lục bình hoa tímBuổi chiều khi nắng vàng ngọt lịmEm thấy không cuồn cuộn nước ròngAnh đang về bể cả mênh mông
Em về đâu mà em chèo nước ngượcTrời lại mưa to áo em đã ướtSao không chờ nước lớn em ơiThôi em đi đi kẻo không trời sángÐã có lòng anh con nước chảy xuôi
Anh vẫn thức theo mái chèo em đóAnh vẫn bên em dù đêm mưa gióDù giặc lùng đạn nổ ven sôngAnh vẫn bên em. Em có nghe khôngTiếng sóng vỗ- tiếng lòng anh sâu thẳm
Em có biết anh yêu em nhiều lắmNhư sông sâu sào ngắn khó lườngGiữa lửa bom em chẳng nỡ soi gươngEm vẫn đẹp khi soi dòng nước chảyEm vẫn đẹp khi soi lòng anh đấy.
Anh là con sông chảy trước nhà emEm có nghe tiếng sóng vỗ ngày đêm.
Lời bình:
Bài thơ này là một lời tự tình mang đầy chất trữ tình và lãng mạn. Hình ảnh dòng sông chảy trước nhà em là biểu tượng của tình yêu bền bỉ, luôn chảy trôi và không bao giờ ngừng nghỉ. Sông, với sự mềm mại và dịu dàng, cũng chính là hình ảnh của người chiến sĩ, luôn âm thầm bảo vệ và che chở cho người mình yêu, cho quê hương.
Lời kết
Thơ Lê Anh Xuân chất chứa nhiều tâm tư, tình cảm và tình yêu thương quê hương của tác giả. Bằng phong cách nghệ thuật độc đáo cùng nhiều hình ảnh thơ giàu sức gợi, ông để lại cho thế hệ sau biết bao tác phẩm hay xuất sắc.
Xem thêm: Tuyển tập thơ Tú Mỡ hay nhất không thể bỏ qua.